Theo dược tính y học cổ truyền, thanh long có vị ngọt chua, tính mát, tác dụng thanh nhiệt, nhuận phế, chỉ khát, nhuận tràng, sinh tân… Thanh long không chỉ là trái cây chữa chứng nóng nhiệt, táo bón, còn là món ăn vị thuốc phòng trị bệnh tiểu đường, thống phong, huyết áp, mập phì. Trong 100g của trái thanh long phần ăn được cung cấp 85 - 87g nước; 1,1g đạm; 0g chất béo;11,2 g đường chung; 0,59g tro; nhiều vitamin và chất khoáng: 0,011mg vitamin A, 3mg vitamin C, 2,8mg vitaminPP, 10,2mg canxi, 38,9mg magiê, 6,07mg sắt, 27,5mg photpho, 27,2mg kali, 2,9mg natri, cung cấp 40 - 60 calo.
Tài liệu gần đây cho biết, trong quả chín thanh long chứa nhiều chất nhầy pectin, chất xơ hoà tan và chất xơ không tan cellulose đều là chất có tác dụng phòng trị bệnh táo bón, béo phì, xơ vữa động mạch, viêm ruột kết... Thanh long còn là trái cây có chứa lượng đường thấp, giàu magiê, nhiều vitamin và khoáng chất lại ít năng lượng (40 - 60 calo), sinh nhiệt thấp, vậy nên ăn thanh long thường xuyên rất tốt cho người tiểu đường, người mập phì nóng nhiệt, đang cần giảm cân. Sau đây là một số món ăn bài thuốc dược thiện phòng trị bệnh từ quả thanh long, dễ chế biến, sử dụng ăn rất ngon, phù hợp với nhiều lứa tuổi.
Chữa táo bón kinh niên: Thanh long 200g, đu đủ chín 50g, thêm sapoche 50g, chuối 50g cắt thành miếng cho vào ly cho thêm đường cát, hoặc sữa cho tủ lạnh ăn ngày 1 - 2 lần.
Chữa tiểu đường: Thanh long 200g, ổi chín 100g, xay sinh tố hoặc ép nước uống ngày vài lần.
Chữa gan nhiễm mỡ, thừa cân béo phì: Thanh long 200g, dứa chín 100g làm sinh tố hoặc ép nước uống nhiều ngày.
Chữa bệnh thống phong, gút: Thanh long 100g, dưa leo 100g cắt nhỏ, cho thêm đường cát, ăn hoặc ép nước uống nhiều ngày.
Chữa tăng huyết áp, đau đầu chóng mặt do can hoả vượng: Thanh long 200g, dưa hấu chín 100g cắt lát, dâu tây 50g xắt lát, làm sinh tố hoặc ép nước uống ngày 1 - 2 lần.
Chữa viêm đại tràng rối loạn tiêu hoá: Thanh long 100g thái thành miếng. Yaourt 1 hũ cho vào ly trộn thêm ít đá ăn ngày vài lần.
Chữa ho khan (viêm phế quản): Hoa thanh long tươi 4 - 5 cái nấu canh với thịt heo hoặc sắc uống.
Lưu ý: Thanh long có vị chua, tính mát nên người tỳ vị hư hàn, đang đi cầu phân lỏng, đầy bụng, dùng hạn chế hoặc không nên dùng.
Lương y Phan Thị Thạnh (Hội Đông y Vũng Tàu)