Vua Thành Thái là một trong những hoàng đế của nhà Nguyễn có nhiều vợ con.
Vua Thành Thái tên thật là Nguyễn Phúc Bửu Lân, con thứ 7 của vua Dục Đức và bà Từ Minh Huệ Hoàng hậu Phan Thị Điểu, và là cháu nội Thụy Thái Vương Nguyễn Phúc Hồng Y, gọi vua Thiệu Trị là cụ nội.
Ông sinh năm Kỷ Mão (1879). Sau khi vua Đồng Khánh mất vào năm Mậu Tý (1888), ông được Khâm sứ Pháp Rheimart và Nam triều chọn nối ngôi (do sự khéo léo của Diệp Văn Cương, chồng của Công nữ Thiện Niệm – cô ruột của ông trong quá trình thông dịch giữa các quan Nam triều và Công sứ). Lễ đăng quang tổ chức vào năm Kỷ sửu (1889).
Chân dung vua Thành Thái.
Trong số các vua nhà Nguyễn, Thành Thái là một trong những vua có nhiều vợ con. Theo thống kê của Nguyễn Phước tộc thế phả ông có tới 19 hoàng tử và 26 hoàng nữ. Sở dĩ ông có nhiều con như vậy là vì trong việc tuyển lựa phi tần, ông rất dễ dàng. Quanh việc tuyển lựa mĩ nữ làm cung phi của Thành Thái còn lưu truyền một giai thoại đặc biệt.
Chèo đò tuyển cung phi
Vua Thành Thái là người thích đi vi hành, ông thường cải trang đi tìm hiểu đời sống nhân dân quanh khu vực kinh đô, trong một lần đi vi hành qua đò trên sông Hương, vua đã chọn được một người đẹp và chuyện này trở thành chuyện tuyển phi tần lạ lùng trong lịch sử.
Truyền rằng vào một ngày gần tết Nguyên Đán năm nọ, vua Thành Thái cải trang làm một người dân đến làng Kim Long ở ngoại thành Huế, sau đó ông lên một chiếc đò ra về.
Bước lên đò, ông thấy cô gái lái đò khoảng chừng đôi mươi đang khép nép trong chiếc áo vá vai, với đôi má ửng hồng rất có duyên. Tâm hồn vị vua đa tình bỗng xao xuyến rộn lên một niềm cảm xúc lạ lùng…
Hai trong số rất nhiều cung phi của vua Thành Thái.
Ông tiến đến gần cô gái hỏi một cách đột ngột rằng có muốn lấy vua không thì mình làm mối cho. Cô lái đò thấy ông khách hỏi lạ đời, tưởng nói đùa nên không trả lời, ngoảnh mặt quay đi nơi khác. Một cụ già đi đò cũng góp câu nói đùa, bảo cô gái cứ ưng thuận xem ông khách kia xử trí ra sao; thế là cô gái đánh bạo nói ưng. Vua Thành Thái thích thú đứng dậy đi về phía lái, cầm tay cô kéo ra đầu mui thuyền rồi nói:
– Rứa thì Quý Phi ngồi nghỉ để trẫm chèo cho!
Nói xong cầm lái cầm chèo đưa đò đi trước sự ngạc nhiên vui vẻ của mọi người. Cô lái đò và mọi người không hiểu chuyện gì sẽ xảy ra… Khi đò đến bến Nghinh Lương, trước Phu Văn Lâu, ở kinh thành, vua quay lại nói đùa:
– Thôi các người đứng dậy trả tiền đò cho Trẫm và tiễn đưa Quí phi vào cung!
Đến lúc này ai nấy đều ngỡ ngàng, kinh ngạc khi nhận ra vua, tất cả đều cúi đầu hành lễ rồi đứng lên, rời đò và tiễn cô lái đò làng Kim Long vô nội làm cung phi của vua Thành Thái. Từ chuyện này mà dân gian có câu ca dao:
“Kim Long có gái mỹ miều/ Trẫm yêu trẫm nhớ, trẫm liều trẫm đi” .
Câu hát không nói rõ “trẫm” ở đây là ai, nhưng nhiều người quả quyết chỉ có vua Thành Thái mới dám “liều” như thế…
Cách tuyển vợ của Thành Thái còn được áp dụng như một cách để ông tuyển binh chống Pháp.
Ông còn giả vờ đóng vai một người hám sắc, đi bắt phụ nữ nhập cung để luyện tập quân sự, hình thành đội nữ binh riêng của ông, dưới vẻ ngoài là cung nữ vợ vua.
Ông từng nhờ họa sĩ Lê Văn Miến (tốt nghiệp trường Beaux Arts – Paris) vẽ các kiểu súng để sai đúc trang bị cho các nữ binh. Để che mắt giặc Pháp, nhiều khi ông giả điên, cào cấu các bà vợ xuất thân trong các gia đình quan lại làm tay sai cho Pháp.
Một đội nữ binh thường trực ở cung cấm thường có 50 người. Sau khi tập luyện quân sự đã thành thục, đội nữ binh 50 người ấy được bí mật trao trả về gia đình, đợi khi cần thì nhập ngũ chống Pháp, sau đó tuyển thêm 50 nữ binh mới…
Theo Kiến Thức