Bác sĩ đang thăm khám cho bệnh nhân tại khoa Ngoại gan mật, Bệnh viện Bình Dân TPHCM.

Các khối u phát hiện trên đường mật đa số là ác tính

Mới đây, Khoa Ngoại gan mật, Bệnh viện Bình Dân TPHCM, tiếp nhận một bệnh nhân nam (60 tuổi, ngụ tại TPHCM) bị vàng da dài ngày. Trước nhập viện, ông bị vàng da và mắt hơn bình thường. Tuy nhiên, bệnh nhân không chú ý đến vì ông cũng không cảm thấy đau đớn hay khó chịu. Khoảng 10 ngày trước nhập viện, ông bắt đầu có triệu chứng ngứa toàn cơ thể, nước tiểu vàng sậm và đau bụng nên đi khám tại bệnh viện địa phương.

Sau các bước thăm khám ban đầu, ông được chuyển đến Bệnh viện Bình Dân TPHCM. Tại đây, ông được chẩn đoán giãn đường mật, u đường mật vùng ống gan và được chỉ định phẫu thuật điều trị.

TS.BS Võ Văn Hùng, Phó Trưởng khoa Ngoại gan mật khuyến cáo, sỏi mật là nguyên nhân ngoại khoa chính gây ra tình trạng vàng da nhưng nguyên nhân đáng sợ nhất là ung thư đường mật. Phẫu thuật ung thư đường mật khá phức tạp và chỉ được thực hiện tại các trung tâm ngoại khoa lớn, đồng thời nhiều phương pháp điều trị giúp cải thiện thời gian sống còn và tăng chất lượng sống cho người bệnh.

Vàng da do các u lành tính rất hiếm gặp, các khối u phát hiện trên đường mật đa số là ác tính. Ung thư đường mật ít gặp hơn ung thư gan, nhưng bệnh thường được phát hiện khá trễ, ảnh hưởng đến kết quả điều trị và thời gian sống còn của bệnh nhân.

Các yếu tố thuận lợi của ung thư đường mật thường là nhiễm trùng mạn tính, nhiễm ký sinh trùng, tiếp xúc các hóa chất dùng trong công nghiệp cao su, có nang đường mật, xơ gan bẩm sinh, viêm đường mật xơ hóa nguyên phát, viêm loét đại tràng là các yếu tố thuận lợi đối với ung thư đường mật. Ung thư đường mật trên bệnh nhân viêm loét đại tràng có khuynh hướng diễn tiến trầm trọng hơn.

Đa số trường hợp khi phát hiện đã có xâm lấn các mạch máu quan trọng của gan, gây khó khăn cho phẫu thuật triệt để cắt bỏ khối ung thư. Trong đa số trường hợp, ngoài việc cắt bỏ đường mật có u, bác sĩ phẫu thuật phải cắt luôn phần gan có u xâm lấn.

Vàng da xuất hiện ở khoảng 90% các trường hợp

Nếu không điều trị, bệnh nhân tử vong do suy gan và di căn trong vòng 3 - 6 tháng. Trong nhiều trường hợp được phát hiện, khối u thường đã xâm lấn gan vào các cấu trúc quan trọng lân cận như mạch máu và bạch huyết. Phẫu thuật ung thư đường mật khá phức tạp, chỉ được thực hiện tại một số trung tâm ngoại khoa lớn tại Việt Nam. Tỷ lệ tử vong trước, trong và sau phẫu thuật là 1,3 - 11% với tỷ lệ biến chứng sau phẫu thuật là 35 - 50%.

Trong những trường hợp không thể cắt bỏ u, các bác sĩ có thể đặt ống thông (stent) đường mật qua chỗ hẹp bằng nội soi hay đặt ống dẫn lưu vào đường mật xuyên gan qua da. Qua đó, giúp mật lưu thông từ gan xuống ruột và bệnh nhân sẽ giảm vàng da, cải thiện chất lượng sống. Bệnh nhân ăn uống ngon miệng hơn nhờ có dịch mật tiêu hóa thức ăn.

TS.BS Võ Văn Hùng cũng khuyến cáo, chúng ta cần chú ý các triệu chứng trong các trường hợp có đau vùng bụng trên bên phải, tiểu vàng sậm, vàng da, vàng mắt nên đến ngay các trung tâm y tế để phát hiện bệnh sớm trong giai đoạn còn phẫu thuật triệt để.

Vàng da xuất hiện ở khoảng 90% các trường hợp. Đau bụng xuất hiện ở 30 - 50% bệnh nhân. Đôi khi bệnh nhân nhập viện vì sốt nhiễm trùng đường mật. Các triệu chứng khác có thể gặp như ngứa toàn thân, thiếu máu, chán ăn sụt cân. Trong các trường hợp muộn, người bệnh có xuất hiện báng bụng (có dịch trong bụng).

Theo TS.BS Võ Văn Hùng, không thể dự phòng hoàn toàn bệnh ung thư đường mật, mà chỉ có thể tránh các yếu tố thuận lợi của ung thư đường mật: Tránh tiếp xúc hóa chất độc hại, điều trị các bệnh nhiễm trùng mạn tính, bệnh ký sinh trùng như giun sán, bệnh sỏi mật, các bệnh đường mật khác (nang đường mật, xơ gan, viêm đường mật xơ hóa…), bệnh viêm loét đại tràng.

Đồng thời, mọi người nên khám sức khỏe định kỳ hằng năm, đặc biệt là những người trên 50 tuổi, lứa tuổi thường gặp của bệnh ung thư đường mật.