Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đã ban hành cáo trạng liên quan đến vụ án hình sự "thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng" xảy ra tại Bộ Y tế, Công ty cổ phần dược phẩm Cửu Long và các đơn vị liên quan. 9 người bị truy tố liên quan đến sai phạm trong việc mua thuốc Tamiflu để phòng chống dịch cúm A/H5N1.

4 người bị truy tố tội "Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ", gồm Lương Văn Hóa - cựu Tổng giám đốc, Nguyễn Thanh Tòng - cựu Phó tổng giám đốc và hai cựu cán bộ Công ty CP Dược phẩm Cửu Long.

5 người bị truy tố tội "Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng", phần lớn là cựu cán bộ thuộc Bộ Y tế, gồm Cao Minh Quang - cựu Thứ trưởng, Dương Huy Liệu - cựu Vụ trưởng Vụ Kế hoạch Tài chính, Nguyễn Việt Hùng - cựu Cục phó Cục Quản lý Dược…

Theo cáo trạng, Công ty Dược Cửu Long được thành lập năm 2004, ban đầu có vốn nhà nước chiếm 51,07%. Đến năm 2019, sau khi nhà nước thoái toàn bộ vốn, Dược Cửu Long trở thành công ty cổ phần 100% vốn tư nhân.

Năm 2005, dịch cúm A/H5N1 diễn biến phức tạp, Thủ tướng phê duyệt kế hoạch dự trữ thuốc Tamiflu và sản xuất thuốc Oseltamivir để phòng, chống dịch tại Việt Nam. Bộ Y tế được giao nhiệm vụ tổ chức triển khai, chỉ đạo, giám sát việc sản xuất thuốc, dự trữ thuốc theo kế hoạch.

Bộ Y tế sau đó giao Vụ Kế hoạch - Tài chính phối hợp cùng Bộ Tài chính xây dựng giá thuốc Oseltamivir sản xuất trong nước. Trong số các doanh nghiệp được Bộ Y tế đặt hàng sản xuất thuốc Oseltamivir, Dược Cửu Long là một lựa chọn.

Từ tháng 2 đến tháng 4/2006, Dược Cửu Long nhập 520 kg nguyên liệu Oseltamivir với giá 9,1 triệu USD của Công ty Mambo (Singapore). Dược Cửu Long đã thanh toán cho Mambo 5,25 triệu USD, còn lại 3,848 triệu USD được trả chậm sáu tháng kể từ ngày nhận hàng.

Công ty Dược Cửu Long nơi xảy ra vụ án hình sự thuốc tamiflu

Sau này, giá nguyên liệu giảm, bị can Lương Văn Hóa, cựu tổng giám đốc Dược Cửu Long đã chỉ đạo thuộc cấp đề nghị Công ty Mambo cho giảm giá số tiền 3,848 triệu USD; đồng thời, hoàn thiện giấy tờ để ngoài sổ sách số tiền này.

Trong nhiều lần làm việc với Bộ Y tế, ông Hóa không báo cáo và báo cáo sai sự thật về việc được giảm giá mua nguyên liệu. Khi bị phát hiện và yêu cầu báo cáo về việc thanh toán tiền mua nguyên liệu, bị can tiếp tục chỉ đạo cấp dưới làm các thủ tục lòng vòng để hợp thức hồ sơ thanh toán.

Cáo trạng xác định, số tiền mà Dược Cửu Long giữ lại không thanh toán cho Công ty Mambo là khoản tiền có nguồn gốc thuộc ngân sách nhà nước. Các bị can tại Dược Cửu Long đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn được giao để làm trái công vụ, trái nguyên tắc tài chính, cố ý không báo cáo Bộ Y tế, Bộ Tài chính để hạch toán giảm nợ và ghi giảm giá vốn.

"Hành vi này dẫn tới ngân sách bị thiệt hại 3,848 triệu USD, tương đương hơn 61 tỉ đồng", cáo trạng nêu.

Viện kiểm sát xác định ông Hóa đã hưởng lợi hơn 587 triệu đồng tiền chia cổ tức, 430 triệu đồng tiền thù lao, hành vi phạm vào tội "Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ".

Viện kiểm sát xác định những người này, từ lãnh đạo cấp bộ đến cấp vụ của Bộ Y tế, đã thiếu trách nhiệm, thực hiện không đúng, không đầy đủ chức trách, nhiệm vụ được giao, không xem xét, đánh giá việc thực hiện điều khiển đàm phán giá mua nguyên liệu, không kiểm tra báo cáo tài chính, chứng từ thanh toán… Việc này dẫn đến hậu quả không phát hiện Dược Cửu Long được giảm giá và giữ lại số tiền 3,8 triệu USD.

Cựu thứ trưởng Cao Minh Quang được giao làm trưởng Ban chỉ đạo giải quyết những vấn đề liên quan thuốc Tamiflu, nguyên liệu và thuốc Oseltamivir.

Theo chỉ đạo của Thủ tướng, sau khi kiểm tra các vấn đề liên quan, ông Quang phát hiện Công ty Dược phẩm Cửu Long còn nợ nhà cung cấp số tiền hơn 3,8 triệu USD nhưng không chỉ đạo tiếp tục kiểm tra làm rõ.

Bộ Tài chính tiếp tục có công văn đề nghị Bộ Y tế làm rõ nhưng ông Quang vẫn không làm hết chức trách nhiệm vụ được giao, để cho công ty này "biển thủ" và sử dụng số tiền hơn 3,8 triệu USD.

Viện kiểm sát xác định hành vi của cựu thứ trưởng cùng các bị can gây thiệt hại tài sản nhà nước số tiền hơn 3,8 triệu USD (tương đương gần 62 tỉ đồng).

Quá trình điều tra ông Quang đã nộp 1,5 tỉ khắc phục một phần hậu quả vụ án. Hồ sơ bệnh án thể hiện ông đang bị bệnh u não, quá trình công tác có nhiều thành tích, bằng khen, giấy khen nên được xem là tình tiết giảm nhẹ.

Thuộc cấp của ông Quang là cựu cục phó Cục Quản lý dược Nguyễn Việt Hùng thừa nhận có thiếu sót khi chưa tham mưu đầy đủ cho lãnh đạo Bộ Y tế, không chỉ đạo kiểm tra hay đề xuất kiểm tra tiếp đối với số tiền 3,8 triệu USD của Dược Cửu Long, không tổng hợp ý kiến thành viên đoàn kiểm tra để làm rõ công ty đã thanh toán tiền mua nguyên liệu hay chưa…