Thành phần các chất dinh dưỡng trong trùng trục gồm: Protein 60%, lipid 9,1%, glucid 25%, tro 10,8%, canxi 1,1% và các loại axit amin cần thiết của cơ thể.
Vào mùa hè, để chữa chứng mồ hôi trộm ở trẻ em lấy trùng trục, lá dâu non, gạo nếp, gạo tẻ, dầu ăn, gia vị để nấu. Trùng trục rửa sạch, cho vào nồi luộc chín, đun sôi cho há miệng, sau đó đổ ra gỡ thịt. Thịt trùng trục nặn hết phân, rửa sạch, thái nhỏ trộn với 1 phần lá dâu non đã thái, cho vào nấu cho nhừ cùng gạo nếp, gạo tẻ. Khi cháo sôi, bỏ thêm phần lá dâu non còn lại, đợi cháo sôi lần nữa rồi nêm mắm muối cho vừa, bắc ra ăn. Nếu không có lá dâu non có thể nấu cháo trùng trục với gừng, hành lá, hành khô, gia vị ăn cũng tốt. Theo y học cổ truyền, mồ hôi trộm là do thận âm hư yếu, cơ thể không giữ được tân dịch, nhiệt thịnh gây ra nóng trong. Để trị mồ hôi trộm, nên ăn cháo trùng trục tuần vài lần.
Để giúp thanh nhiệt, phòng ngừa rôm sảy, có thể ăn món canh chua trùng trục. Nguyên liệu gồm 1kg trùng trục, 1 miếng dứa, 1 quả cà chua, dọc mùng, hành củ, rau răm, hành lá, gia vị. Đem trùng trục rửa sạch, ngâm với nước vo gạo, thêm vài quả ớt tươi ngâm trong khoảng 30 phút, sau đó rửa lại thật sạch dưới vòi nước. Cho trùng trục vào nồi, luộc chín, gạn lấy nước trong, nhặt ruột, rửa sạch, thái nhỏ. Cà chua thái mỏng, dứa thái mỏng, dọc mùng tước vỏ, cắt vát, bóp nhừ, hành răm rửa sạch thái nhỏ sau đó phi thơm hành, cho cà chua, dứa đảo đều, cho trùng trục vào xào cùng. Đổ nước trùng trục vào, nêm gia vị, đun sôi trở lại sau đó trút dọc mùng, hành lá và rau răm. Cho trẻ ăn khi canh còn hơi ấm giúp thanh nhiệt, hạn chế mồ hôi trộm.
Có thể xào trùng trục với hẹ giúp nhuận tràng, trị táo bón. Trùng trục nấu canh rau cải giúp giảm cholesterol, tăng cường sức khỏe tim, giúp mạnh gân xương, thông huyết, tiêu đàm. Trùng trục có thể kết hợp được nhiều loại thực phẩm như nấu canh su hào, dền cơm… đều là món ăn ngon, bổ dưỡng.
Cũng như trai, hến, trùng trục sống ở đáy sông hồ, ao nên có thể chứa một số loại tảo có chất độc, vì vậy khi mua về nên ngâm trong nước sạch một thời gian để nó nhả hết chất cặn bã. Loại bỏ túi phân trước khi chế biến rồi rửa thật sạch. Để tránh ngộ độc kim loại nặng, nên mua trùng trục ở những nơi ao hồ không bị ô nhiễm kim loại nặng, thủy ngân… Tốt nhất là ở những ao hồ xa nơi xả thải của các khu công nghiệp. Khi không có trùng trục, có thể dùng trai, hến, tuy nhiên thịt trùng trục vẫn dày và ngon, ngọt hơn.
BS Quang Anh (Vĩnh Hồ, Hà Nội)