Liên tục trúng thầu với tỷ lệ tiết kiệm dưới 1%
Tìm hiểu được biết, trên địa bàn tỉnh Hải Dương, trong vài năm trở lại đây, có một số doanh nghiệp liên tục trúng các gói thầu giá trị lớn của các cơ quan Nhà nước, nhưng lại có tỷ lệ tiết kiệm ngân sách “siêu thấp”, ở dưới mức 1%. Một trong số đó là Công ty TNHH thương mại và xây dựng Vũ Bách (Công ty Vũ Bách).
Theo giới thiệu trên Cổng thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp, Công ty TNHH thương mại và xây dựng Vũ Bách được thành lập ngày 19/3/2008, hoạt động chính trong lĩnh vực xây dựng nhà để ở; có địa chỉ đăng ký kinh doanh tại số nhà 46 Quyết Thắng, phường Phạm Ngũ Lão, TP Hải Dương, tỉnh Hải Dương. Giám đốc công ty kiêm người đại diện theo pháp luật là bà Mạc Thị Thuý Nhàn.
Trong lịch sử đấu thầu của mình, cả trên vai trò độc lập hoặc thành viên liên danh, Công ty Vũ Bách được công bố đã tham gia 70 gói thầu, trong đó trúng 68 gói, trượt 2 gói, với tổng giá trị trúng thầu là hơn 1.122,9 tỷ đồng. Tỷ lệ trung bình giá trúng thầu so với giá dự toán là 98,62%. Trong đó, tính từ năm 2015 đến nay, Công ty Vũ Bách đã tham gia và trúng 59 gói thầu tại tỉnh Hải Dương với tỷ lệ tiết kiệm cho ngân sách Nhà nước ở mức rất thấp.
Đơn cử, ngày 15/4/2020, ông Lương Văn Cảnh, Chi cục trưởng Chi cục Quản lý đê điều và Phòng chống lụt bão (thuộc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Hải Dương) đã ký Quyết định số 265/QĐ-QLĐĐ&PCLB phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu gói thầu số 01: Thi công xây dựng và đảm bảo an toàn đường sông công trình Xử lý khẩn cấp sự cố sạt lở bãi sông đê tả Thái Bình, huyện Nam sách, tỉnh Hải Dương (đoạn từ K19+360-K19+506).
Theo đó, nhà thầu được lựa chọn trúng thầu là Công ty Vũ Bách cũng là nhà thầu duy nhất tham gia nộp hồ sơ dự thầu với giá trúng thầu là hơn 6,539 tỷ đồng (giá gói thầu là 6,584 tỷ đồng), giảm hơn 45 triệu đồng so với giá gói thầu, tương đương tỷ lệ tiết kiệm 0,68% cho ngân sách Nhà nước. Thời gian thực hiện hợp đồng là 80 ngày.
Đến ngày 27/4/2020, Công ty Vũ Bách tiếp tục trúng Gói thầu số 07: Thi công xây dựng công trình Nâng cấp mở rộng đường giao thông xã Đồng Lạc, huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương (đoạn từ đường 37 đến trạm bơm Đông Duệ). Giá trúng thầu là 6,813 tỷ đồng (gói thầu có giá hơn 6,820 tỷ đồng), sau đấu thầu ngân sách Nhà nước tiết kiệm được gần 7 triệu đồng, tương đương tỷ lệ tiết kiệm đạt 0,1%. Thời gian thực hiện hợp đồng là 150 ngày.
Tương tự, ngày 6/11/2020, Công ty Vũ Bách liên danh với Công ty CP xây dựng và thương mại Phượng Hoàng (địa chỉ tại TP Hải Dương) trúng gói thầu số 01: Thi công xây dựng công trình dự án Xây dựng đường dẫn cầu Quang Thanh, huyện Thanh Hà với giá trúng thầu hơn 42,632 tỷ đồng (giá gói thầu là hơn 42,732 tỷ đồng), sau đấu thầu ngân sách Nhà nước tiết kiệm được hơn 100 triệu đồng, đạt tỷ lệ tiết kiệm 0,23%.
Tiếp đó, đến ngày 13/11/2020, liên danh Công ty Vũ Bách, Công ty CP chế tạo bơm Hải Nam và Công ty CP xây dựng thủy lợi Hải Dương đã trúng gói thầu số 09: Thi công xây dựng, cung cấp và lắp đặt thiết bị công trình khu đầu mối trạm bơm Ngọc Tân thuộc dự án Chống ngập úng và nuôi trồng thủy sản khu vực Hưng Đạo, thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương do Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng (QLDA ĐTXD) tỉnh Hải Dương làm chủ đầu tư/bên mời thầu. Giá trúng thầu của liên danh trên là 44,716 tỷ đồng (gói thầu có giá dự toán là 45,160 tỷ đồng), sau đấu thầu tiết kiệm cho ngân sách Nhà nước hơn 443 triệu đồng, tỷ lệ tiết kiệm đạt 0,98%.
Ngày 24/12/2020, ông Nhữ Văn Cúc, Chủ tịch UBND huyện Thanh Miện ký quyết định phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu gói thầu số 10: Thi công xây dựng đoạn tuyến từ Km0+000-Km4+812 thuộc dự án Cải tạo, nâng cấp đường huyện Cao Thắng – Tiền Phong, đoạn km5+000 – km8+800, huyện Thanh Miện. Gói thầu này có giá dự toán là hơn 34 tỷ đồng. Công ty Vũ Bách trúng thầu với giá 33,873 tỷ đồng, giảm hơn 134 triệu đồng sau đấu thầu, tương đương tỷ lệ tiết kiệm đạt 0,3%.
Tháng 9/2021, Công ty Vũ Bách liên danh với Công ty TNHH Hào Hùng HD tiếp tục trúng gói thầu số 08: Thi công xây dựng công trình + đảm bảo ATGT, công trình Nâng cấp, cải tạo đường giao thông thôn An Xá, xã Quốc Tuấn, huyện Nam Sách” với giá trúng thầu hơn 9,176 tỷ đồng (giá dự toán gói thầu là hơn 9,187 tỷ đồng), giá trúng thầu chỉ tiết kiệm được 10,8 triệu đồng cho ngân sách Nhà nước, tương đương với tỷ lệ tiết kiệm là 0,11%.
Đáng chú ý, trong cùng ngày 24/12/2021, công ty Vũ Bách là nhà thầu duy nhất tham dự và trúng liền 2 gói thầu tại Ban QLDA ĐTXD tỉnh Hải Dương. Đó là: Gói thầu số 05: Thi công xử lý cấp bách cống Nhạn tại K31+780 đê tả sông Luộc và tuyến đê tả sông Luộc đoạn từ K40+550-K42+450, huyện Ninh Giang (giá trúng thầu là 14,564 tỷ đồng, gói thầu có giá dự toán là 14,679 tỷ đồng, giảm hơn 114 triệu đồng sau đấu thầu, tỷ lệ tiết kiệm cho ngân sách Nhà nước tương đương 0,78%).
Với gói thầu còn lại, gói thầu số 08: Thi công xử lý cấp bách cống Thượng Đỗ tại K2+164 đê hữu sông Kinh Môn và cống Thiện Đáp tại K8+764 đê tả sông Rạng, huyện Kim Thành có giá dự toán là 10,120 tỷ đồng, Công ty Vũ Bách trúng thầu với giá 10,016 tỷ đồng, tiết kiệm được hơn 104 triệu đồng cho ngân sách Nhà nước với tỷ lệ tiết kiệm khoảng 1%.
Gần đây nhất, tháng 12/2022, tại Ban QLDA ĐTXD tỉnh Hải Dương, liên danh Công ty Vũ Bách - Công ty CP vật liệu xây dựng Côn Sơn - Công ty CP xây dựng và thương mại Việt Hoa - Công ty CP xây dựng và thiết bị Thủ đô được chọn trúng gói thầu “khủng” với giá dự toán lên tới 245,083 tỷ đồng. Tuy nhiên, giá trúng thầu của liên danh này là 243,052 tỷ đồng, giảm hơn 2 tỷ đồng sau đấu thầu, tương đương tỷ lệ tiết kiệm khoảng 0,82%.
 |
| Cầu Quang Thanh nối huyện An Lão, TP Hải Phòng với huyện Thanh Hà, tỉnh Hải Dương. (ảnh minh họa, nguồn: Cổng thông tin điện tử tỉnh Hải Dương). |
Nợ phải trả ra sao?
Theo tìm hiểu của PV, dù liên tục trúng thầu nhiều dự án lớn nhưng Công ty Vũ Bách liên tục phải vay thêm vốn kinh doanh. Cụ thể, trong cùng ngày 27/12/2021, Công ty Vũ Bách đã ký 2 hợp đồng thế chấp tại Ngân hàng MB chi nhánh Hải Dương. Tài sản bảo đảm lần lượt là: Quyền đòi nợ hình thành theo Hợp đồng thi công xây dựng công trình số 124/2021… về việc thực hiện gói thầu số 08: Thi công xử lý cấp bách cống Thượng Đỗ tại K2+164 đê hữu sông Kinh Môn và cống Thiện Đáp tại K8+764 đê tả sông Rạng, huyện Kim Thành thuộc dự án Xử lý cấp bách các công trình đê điều tỉnh Hải Dương giữa Ban QLDA ĐTXD tỉnh Hải Dương và Công ty Vũ Bách.
Cùng đó là: Quyền đòi nợ hình thành theo Hợp đồng thi công xây dựng công trình số 123/2021… về việc thực hiện gói thầu số 05: Thi công xử lý cấp bách cống Nhạn tại K31+780 đê tả sông Luộc và tuyến đê tả sông Luộc đoạn từ K40+550-K42+450, huyện Ninh Giang thuộc dự án Xử lý cấp bách các công trình đê điều tỉnh Hải Dương giữa Ban QLDA ĐTXD tỉnh Hải Dương và Công ty Vũ Bách.
Tiếp đó, cùng ngày 30/12/2021, 2 gói thầu số 05 và 08 đã nêu ở trên tiếp tục được Công ty Vũ Bách thế chấp tại Ngân hàng MB chi nhánh Hải Dương với giá trị các khoản vay bằng giá trúng thầu lần lượt là 14,564 tỷ đồng và 10,016 tỷ đồng.
Hay mới nhất ngày 30/8/2022, tài sản bảo đảm của Công ty Vũ Bách tại Ngân hàng MB chi nhánh Hải Dương là quyền đòi nợ hình thành từ Hợp đồng thi công xây dựng số 124/2022/HĐXD ngày 29/08/2022 và các Phụ lục kèm theo (nếu có) giữa bên thế chấp và Ban QLDA ĐTXD công trình giao thông và nông nghiệp tỉnh An Giang với giá trị khoản vay là 7,205 tỷ đồng (bằng giá trúng thầu gói thầu)…
Đáng chú ý, dù liên tục trúng thầu nhiều dự án lớn nhưng Công ty Vũ Bách liên tục phải vay thêm vốn kinh doanh. Cụ thể, trong cùng ngày 27/12/2021, Công ty Vũ Bách đã ký 2 hợp đồng thế chấp tại Ngân hàng MB chi nhánh Hải Dương. Tài sản bảo đảm lần lượt là: Quyền đòi nợ hình thành theo Hợp đồng thi công xây dựng công trình số 124/2021… về việc thực hiện gói thầu số 08: Thi công xử lý cấp bách cống Thượng Đỗ tại K2+164 đê hữu sông Kinh Môn và cống Thiện Đáp tại K8+764 đê tả sông Rạng, huyện Kim Thành thuộc dự án Xử lý cấp bách các công trình đê điều tỉnh Hải Dương giữa Ban QLDA ĐTXD tỉnh Hải Dương và Công ty Vũ Bách.
Cùng đó là: Quyền đòi nợ hình thành theo Hợp đồng thi công xây dựng công trình số 123/2021… về việc thực hiện gói thầu số 05: Thi công xử lý cấp bách cống Nhạn tại K31+780 đê tả sông Luộc và tuyến đê tả sông Luộc đoạn từ K40+550-K42+450, huyện Ninh Giang thuộc dự án Xử lý cấp bách các công trình đê điều tỉnh Hải Dương giữa Ban QLDA ĐTXD tỉnh Hải Dương và Công ty Vũ Bách.
Tiếp đó, cùng ngày 30/12/2021, 2 gói thầu số 05 và 08 đã nêu ở trên tiếp tục được Công ty Vũ Bách thế chấp tại Ngân hàng MB chi nhánh Hải Dương với giá trị các khoản vay bằng giá trúng thầu lần lượt là 14,564 tỷ đồng và 10,016 tỷ đồng.
Hay mới nhất ngày 30/8/2022, tài sản bảo đảm của Công ty Vũ Bách tại Ngân hàng MB chi nhánh Hải Dương là quyền đòi nợ hình thành từ Hợp đồng thi công xây dựng số 124/2022/HĐXD ngày 29/08/2022 và các Phụ lục kèm theo (nếu có) giữa bên thế chấp và Ban QLDA ĐTXD công trình giao thông và nông nghiệp tỉnh An Giang với giá trị khoản vay là 7,205 tỷ đồng (bằng giá trúng thầu gói thầu)…
Hành vi “thông thầu”, “gian lận” vẫn diễn biến phức tạp, tinh vi
Vừa qua, tại Kỳ họp thứ 4 và tiếp tục xem xét tại Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV, nhiều đại biểu cho rằng, đấu thầu là công cụ quan trọng giúp Chính phủ quản lý chi tiêu, sử dụng nguồn vốn của Nhà nước có hiệu quả và chống thất thoát, lãng phí.
Nhiều đại biểu Quốc hội cho rằng, cần nhận diện rõ nhưng vướng mắc, bất cập trong Luật Đấu thầu hiện hành, từ đó sửa đổi, hoàn thiện đáp ứng yêu cầu thực tiễn cuộc sống.
Đấu thầu góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh, nâng cao hiệu quả của công tác quản lý Nhà nước về đầu tư và xây dựng, hạn chế và loại trừ được tình trạng thất thoát, lãng phí vốn ngân sách Nhà nước. Hoạt động đấu thầu cần công khai minh bạch, sẽ tạo ra môi trường cạnh tranh bình đẳng và lành mạnh giữa các chủ thể tham gia. Tuy nhiên sau 10 năm thi hành, Luật Đấu thầu đã đến lúc cần thiết sửa đổi, tuy nhiên cần nhận diện rõ những vướng mắc, bất cập tại để cải cách giải pháp sửa đổi luật hoàn thiện hơn.
Một số đại biểu cho rằng, các quy định về đấu thầu còn thiếu quy định cụ thể về hồ sơ mời thầu trong khi đây là nội dung rất quan trọng, nếu quy định không chặt chẽ dẫn tới tình trạng “cài cắm” tiêu chí đánh giá, tạo sự cạnh tranh không bình đẳng, không lành mạnh trong quá trình tổ chức đấu thầu; một số quy định trong văn bản hướng dẫn thực thi luật chưa chặt chẽ, dẫn tới tình trạng tùy tiện trong phát hành hồ sơ mời thầu…
Mặt khác, công tác quản lý Nhà nước đối với hoạt động đấu thầu và việc thi hành pháp luật đấu thầu còn một số mặt hạn chế, như hành vi “thông thầu”, “gian lận”… vẫn diễn biến phức tạp, tinh vi; năng lực, kinh nghiệm của một số người có thẩm quyền, chủ đầu tư, bên mời thầu chưa đáp ứng yêu cầu.
Hay như đối với hình thức chỉ định thầu, han mức chỉ định thầu trong một số trường hợp đặc biệt lại cao hơn so với thông lệ quốc tế, cần phải giảm ngưỡng chỉ định thầu để phù hợp với thông lệ quốc tế và đây cũng là giải pháp nhằm hạn chế việc chia dự án thành các gói thầu nhỏ, qua đó giảm số lượng và giá trị các gói thầu áp dụng chỉ định thầu.
Mặc dù luật hiện hành quy định đầy đủ về cơ chế giải quyết kiến nghị nhưng hiệu quả giải quyết vẫn còn rất thấp, khiến niềm tin vào sự công bằng, minh bạch trong đấu thầu bị ảnh hưởng, vì vậy, cần có quy định để lấp lỗ hổng pháp luật, đảm bảo quyền của các bên tham gia đấu thầu… Thậm chí có ý kiến cho rằng, một số quy định chưa đồng bộ, thống nhất giữa Luật Đấu thầu và các luật chuyên ngành dẫn tới khó khăn vướng mắc trong quá trình thực hiện, có tình trạng nhà thầu có dấu hiệu không đủ năng lực nhân sự vẫn được chủ đầu tư phê duyệt trúng thầu.