Mất ngủ kèm huyết áp, tim mạch: Nấm linh chi thái nhỏ, nghiền vụn, mỗi ngày dùng 3g, hãm với nước sôi trong bình kín, sau chừng 20 phút thì dùng được, uống thay trà trong ngày. Công dụng: Bổ hư an thần, chỉ khái bình suyễn, thường dùng cho những người bị mất ngủ có kèm theo cao huyết áp, bệnh tim, bệnh gan, ho hen, thể chất hư nhược.
Mất ngủ + bốc hỏa: Tâm sen 2g, cam thảo sống 3g, hai thứ sấy khô tán vụn, hãm với nước sôi trong bình kín, sau chừng 15 - 20 phút thì dùng được, uống thay trà trong ngày. Công dụng: Thanh tâm trừ phiền, an thần, thường dùng cho những người bị mất ngủ có kèm theo tình trạng trong ngực và lòng bàn tay, bàn chân có cảm giác nóng như có lửa đốt, miệng khô họng khát, niêm mạc miệng viêm loét, tinh thần buồn phiền bất an. Có thể mỗi ngày dùng 2 lần như trên.
Mất ngủ kèm đau đầu: Cành và lá lạc tươi rửa sạch, phơi hoặc sấy khô, mỗi ngày lấy 30g sắc với 400 ml nước, cô còn một nửa, chế thêm một chút đường phèn, chia uống 2 lần trong ngày, 7 ngày là một liệu trình. Công dụng: Trấn tĩnh an thần, thường dùng cho những người bị mất ngủ có kèm theo đau đầu, chóng mặt, hay mê mộng, dễ cáu giận, trong lòng bồn chồn không yên, có thể có cao huyết áp.
Sốt cao mất ngủ: Đăng tâm thảo 5g, lá tre tươi 30g. Hai thứ cho vào bình kín, hãm với nước sôi, sau chừng 20 phút thì dùng được, uống thay trà trong ngày. Công dụng: Thanh tâm giáng hoả, trừ phiền lợi niệu, an thần, thường dùng cho những người bị mất ngủ do mắc các bệnh có sốt cao khiến cho tâm âm bất túc, môi khô miệng khát, tâm thần bất định, mê sảng bồn chồn không yên, đại tiện táo, tiểu tiện sẻn đỏ…
Tâm thần bất an: Long xỉ 90g, thạch xương bồ 30g. Hai vị tán vụn trộn đều, mỗi ngày lấy 20g cho vào túi vải, hãm với nước sôi trong bình kín, sau chừng 20 - 30 phút thì dùng được, uống thay trà trong ngày. Công dụng: Định tâm an thần, trấn kinh khai khiếu, thường dùng cho những người bị mất ngủ kèm theo trạng thái tâm thần bất an, hay hồi hộp, có thể có cơn co giật như động kinh.
Mất ngủ sau bị bệnh: Ngũ vị tử, kỷ tử và toan táo nhân, lượng bằng nhau. Tất cả sấy khô, tán vụn trộn đều, mỗi ngày lấy 6g hãm với nước sôi trong bình kín, sau chừng 15 phút thì dùng được, uống thay trà trong ngày. Công dụng: Định tâm an thần, kiện não ích trí, thường dùng cho những người bị mất ngủ sau khi mắc bệnh, đầu choáng mắt hoa, trí nhớ suy giảm, giấc ngủ không sâu, nhiều mộng mị.
Mất ngủ kèm thiếu máu, suy giảm trí nhớ: Tang thầm (quả dâu chín) và mật ong lượng vừa đủ, mỗi ngày lấy 60g tang thầm và 20g mật ong hãm với nước sôi trong bình kín, sau 20 phút thì dùng được, uống thay trà trong ngày. Công dụng: Bổ can ích thận, tức phong an thần, thường dùng cho những người bị mất ngủ có kèm theo thiếu máu, râu tóc sớm bạc, đầu choáng mắt hoa, trí nhớ giảm sút, đại tiện táo kết…
ThS Hoàng Khánh Toàn (Hội Đông y Việt Nam)