Lập mưu diệt Đỗ Quảng, Phí Liệt
Ít lâu sau, Tô Trung Từ lại nghe tin Quan nội hầu Đỗ Thế Quy, Phí Liệt và chính Đỗ Quảng âm mưu phát binh đánh mình, bèn dẫn quân đánh úp những người này trước.
Tuy nhiên khi sắp đánh, Trung Từ mới biết quân số của ông ít hơn đám quân của Đỗ Quảng, Phí Liệt quá nhiều. Trung Từ bèn lập mưu để tìm cách tăng thêm quân.
Ông sai người đến nói với Quảng và Liệt rằng: “Chúa thượng mới vừa an táng, dân tình chưa yên, sao chẳng lui giáp binh đi, rồi tự về triều xem xét mà đồng mưu hiệp lực để khuông phò vương thất thì cũng không phải việc hay đó hay sao?”
Đỗ Quảng, Phí Liệt cho là phải, đồng ý. Đêm đó, Tô Trung Từ tăng quân sĩ nhiều hơn ngày trước và sắp mưu đánh Quảng, Liệt.
Hôm sau, Đỗ Quảng, Phí Liệt như hẹn, họp lại ở Bí thư Các đợi Trung Từ. Tô Trung Từ đến đình Tứ Đạt trước, sai tỳ tướng là Đào Phán đem binh theo cửa nách phía bên phải mà vào đóng quân ở Sa Trì và ở Long Trì (thềm rồng), lại sai bộ tướng Nguyễn Tự và con rể là Nguyễn Ma La đóng quân ở cửa Thiên Thu.
Quảng và Liệt vừa ăn cơm, nghe quan Liệt hầu Cao Kha vào báo việc Tô Trung Từ đã sắp đông quân để đánh, mới ném đũa mà đứng dậy cầm kích đến Long môn dòm xem, thì thấy quân lính của Đào Phán đánh trống, reo hò. Quảng và Liệt tiến lên đánh lui được Đào Phán, nhân đó chạy đến cửa Thiên Thu mới thoát.
Đào Phán đem quân đánh lén, buộc Thế Quy chạy trốn ở dưới linh cữu của vua Cao Tông. Tô Trung Từ đến nơi lục soát, bắt được, sai giết ở chợ Đông…
Nghe tin vua Cao Tông mất, Trần Tự Khánh đem thủy quân đến bến Tế Giang (Mỹ Văn, Hưng Yên) xin cho cùng dự tang lễ Cao Tông, nhưng Trung Từ không cho vì sợ Tự Khánh đốt phá kinh thành. Tự Khánh phải đem quân về Thuận Lưu.
Đầu năm 1211, Huệ Tông lại sai người đi đón Trần Thị Dung; Trần Tự Khánh đồng ý để em gái về triều, sai hai tỳ tướng Phan Lân, Nguyễn Ngạnh cầm quân hộ tống.
Khi quân hộ tống tới Thăng Long, đúng lúc Tô Trung Từ đang đánh nhau to với Đỗ Quảng. Trung Từ hợp binh với hai tướng Phan, Nguyễn phá tan quân của Quảng. Tới tháng sau thì Quảng bị bắt và bị xử chém.
Nội bộ không yên
Tạm dẹp được các cựu thần nhà Lý nhưng nội bộ của Tô Trung Từ không yên ổn. Bộ tướng của ông là Nguyễn Tự muốn giết con rể ông là Nguyễn Ma La và định phản ông. Tướng dưới quyền của Tự là Nguyễn Giai báo cho Trung Từ biết. Ông bèn tước binh quyền của Nguyễn Tự. Tự sợ hãi bỏ trốn sang Quốc Oai và sau này cát cứ tại đây.
Tình hình tạm yên, Tô Trung Từ lại sa vào thanh sắc và bị giết vào một đêm tháng 6 năm 1211 (về lý do cái chết của Tô Trung Từ, còn nhiều ý kiến bàn cãi…)
Nguyễn Ma La thấy cha vợ bị giết, thế cô, mưu dựa vào họ Trần bèn sang nói với Trần Thừa, xin tiến binh dẹp yên ấp Khoái.
Nguyễn Ma La cùng với vợ là Tô thị lên thuyền sang đạo Thuận Lưu gặp bộ tướng của Tô Trung Từ là Nguyễn Trinh thì bị Nguyễn Trinh giết rồi cướp Tô thị. Tô thị sai người tố cáo, Trần Thừa bèn sai Tô thị dụ được Trinh và giết chết. Lực lượng của Tô Trung Từ tan rã hoàn toàn.
Trần Tự Khánh nhân lúc Ma La kéo đi, lập tức mang quân về kinh sư an táng Tô Trung Từ ở làng Hoạch. Chiến sự giữa các sứ quân ngày càng ác liệt và cuối cùng đánh dấu bằng sự thắng thế của Trần Tự Khánh cùng sự khống chế triều đình nhà Lý của anh em họ Trần.
(còn nữa)
Nguyễn Bảo Nam