Xuất huyết não gây > 50% tai biến mạch máu não

Chảy máu não (xuất huyết não) chiếm 40% tai biến mạch máu não. Riêng số liệu của Nhật Bản và Việt Nam thì xuất huyết não lại vượt trên 50% tai biến mạch máu não. Xuất huyết não nguy hiểm hơn cả trong tai biến mạch máu não vì tử vong cao gấp đôi.

Đông y gọi là trúng phong (phong trúng kinh lạc, phong trúng tạng phủ).  Xuất huyết não gặp ở nam nhiều hơn nữ. Tuổi trung bình bị xuất huyết não là 55. Bệnh nhẹ thường có rối loạn ý thức, lú lẫn… Nếu bệnh nặng chảy máu vào não nhiều, bệnh nhân hôn mê sâu, rối loạn nhịp thở, rối loạn nhịp tim, phần lớn tử vong trong vòng 48 giờ. Những bệnh nhân còn sống sau chảy máu não nặng thường bị di chứng nặng nề, nhiều trường hợp ở trong tình trạng sống thực vật và sẽ chết do bội nhiễm, suy kiệt.

Có nhiều loại chảy máu khác nhau, nguy hiểm nhất là chảy máu bán  cầu đại não ở sâu, y học gọi là lụt não thất. Biểu hiện ra bên ngoài là hôn mê sâu, kèm co cứng toàn thân, cơn co giật, đôi khi có “nôn chất đen” và sốt. Nếu phát hiện muộn và không cấp cứu kịp thời, tỷ lệ tử vong rất cao (81%). Xuất huyết não có xu hướng tái phát mạnh. Cho nên rất cần theo dõi sát để phòng ngừa các cơn tăng huyết áp.

Nguyên nhân chính là do huyết áp cao làm giảm đàn hồi của động mạch dẫn đến xơ cứng, khi chịu sự tác động nào đó, gây rách mạch máu, máu đông ép lên tế bào não gây cản trở vận động, ý thức, thậm chí nặng hơn sẽ dẫn đến tử vong. Thường sau khi xuất huyết não sẽ để lại nhiều di chứng như không nói được, liệt nửa người…

Ngoài nguyên nhân lão hóa ra, áp lực tâm lý, quá nhiều cholesterol tích tụ lại... cũng đều có khả năng trở thành nguyên nhân gây ra bệnh xơ cứng động mạch trực tiếp gây chảy máu não. Đặc biệt cần chú ý đối với những người béo phì và người bị cao huyết áp.

Biểu hiện thường gặp khi bị xuất huyết não

 Diễn biến bên trong: Khi vỡ động mạch não, máu động mạch bị đẩy mạnh ra mô (tổ chức) não ở xung quanh, thành ổ chảy máu đường kính thường lớn hơn 1,5cm ở thân não và hơn 3cm nếu ở đại não. Máu đông lại thành cục máu tụ. Khi có máu tụ sẽ gây choán chỗ và chèn ép những vùng não lân cận làm hoại tử hoặc thiếu máu cục bộ mô não, làm phát triển trạng thái phù trong mô não; tiếp tục lấn chiếm và choán chỗ những khu vực trống, dễ xâm nhập, có thể đến tận vùng nền não thất IV, có nhiều trung tâm của các chức năng quan trọng cho sinh mạng.

Biểu hiện bên ngoài  của xuất huyết não là đột qụy như: đang đi hoặc đang làm gì đó bỗng nhiên nhức đầu dữ dội, thường lấy tay ôm đầu, bủn rủn chân tay và ngã chúi xuống một bên; tự nhiên nói khó hẳn đi hoặc cấm khẩu; tay và chân cùng bên tự nhiên yếu hơn rồi bại dần hoặc nặng hơn thì liệt hẳn (bán thân bất toại) kèm theo liệt nửa mặt, vật vã, tiêu, tiểu không tự chủ, tăng tiết đờm dãi và mồ hôi (bên liệt), nhịp thở không đều, rối loạn nhịp tim và huyết áp, sốt. Tri giác vẫn còn hoặc lú lẫn (bất tỉnh nhân sự) ở 50%, hoặc hôn mê sâu ở 25%, hoặc xen kẽ lúc tỉnh lúc mê ở 25%. Bệnh kéo dài. Còn nếu như hồi phục nhanh chóng hoặc hoàn toàn thì không phải xuất huyết não mà chỉ là có thắt mạch mão - là hội chứng thiếu máu cục bộ não thoảng qua.

Phòng tránh có lợi hơn trị liệu

Phòng tránh chảy máu não có lợi hơn trị liệu. Cần lưu ý trước một số dấu hiệu có nguy cơ dẫn đến xuất huyết não:

Hoa hòe 8-12g, hãm uống như nước trà hằng ngày (chất rutin có trong hoa hòe có tác dụng làm chắc thành mạch máu).

Hạt bưởi: 8-10 hạt, cho vào ly, ngâm với ít nước sôi, khoảng 30 phút sau, sẽ được một dung dịch trắng sền sệt, dùng dung dịch này, chia làm 2 lần uống trong ngày (chất pectin có trong hạt bưởi có tác dụng làm mạnh sức đàn hồi của mạch máu).

Bông cải xanh (xúp lơ xanh) chứa một lượng lớn vitamin K (đóng vai trò đặc biệt trong quá trình đông máu, tạo thành phức hợp prothrombin cần cho tạo cục máu đông, tránh xuất hiện chảy máu), giúp tăng sức mạnh não bộ của bạn tránh xuất huyết não - màng não.

LY Hoàng Duy Tân (Hội Đông Y Việt Nam)