Mất con chỉ vì chủ quan

TS.BS Nguyễn Quang Bảy, Trưởng khoa Nội tiết- Đái tháo đường, bệnh viện Bạch Mai cho biết, khoa mới tiếp nhận điều trị cho một sản phụ có thai chết lưu do mẹ bị đái tháo đường nhưng không điều trị.

Đó là một bệnh nhân nữ 32 tuổi, nhà ở ngoại thành Hà Nội từ khoa Sản chuyển sang.

Bệnh nhân mang thai lần thứ 4, một lần sảy, con thứ 2 nặng 4kg. Bệnh nhân được phát hiện đường máu cao từ tuần thai 28 nhưng không điều trị gì, ở những lần khám thai sau đó siêu âm thấy thai to và đa ối, nhưng bệnh nhân nghĩ bình thường vì cho rằng “mấy lần trước đẻ ở huyện vẫn OK”, thậm chí khi có triệu chứng khát nước, tiểu nhiều cũng mặc kệ.

Cho đến cách đây 1 tuần, ở tuần thai thứ 40, khi đi khám thấy tim thai chậm và được chuyển đến bệnh viện Bạch Mai thì đã mất tim thai, và do thai to nên phải mổ lấy thai lưu.

Phụ nữ có thai cần được sàng lọc đái tháo đường thai kỳ và tuyệt đối tuân thủ theo chỉ định của bác sỹ

Qua hỏi và khám bệnh thì thấy bệnh nhân này và cả bác sỹ khám thai đã quá chủ quan, vì có rất nhiều yếu tố nguy cơ hoặc dấu hiệu bị đái tháo đường (ĐTĐ) như:

-Tiền sử có bố đẻ bị đái tháo đường typ 2

- Mang thai lần thứ 4

- Có tiền sử đẻ con to (4kg)

- Thai to và đa ối

- Đã phát hiện đường máu cao

- Có triệu chứng của đái tháo đường

- Xét nghiệm HbA1C lúc vào viện là 8,3% chứng tỏ đường máu cao từ 3-4 tháng trước

Vì vậy thai chết lưu là hậu quả tất yếu, có thể do bị nhiễm toan hoặc bị dị tật tim, thần kinh nặng...

Qua trường hợp trên, TS.BS Bảy khuyến cáo: Những phụ nữ có thai mà có các yếu tố nguy cơ sau: tuổi > 35, mang thai nhiều lần hoặc thai IVF, tiền sử đẻ con to, gia đình có người thân bị đái tháo đường typ 2, có thừa cân – béo phì, tiền sử hội chứng buồng trứng đa nang hoặc tiền sử bị đái tháo đường thai kỳ ở lần mang thai trước... thì cần được sàng lọc đái tháo đường thai kỳ ngay trong 3 tháng đầu.

Ở những lần khám thai đầu, nếu không bị đái tháo đường thì cần kiểm tra lại ở tuần thai 24-28. Nếu được chẩn đoán đái tháo đường/ đái tháo đường thai kỳ thì cần điều trị ngay bằng chế độ ăn + tập luyện và theo dõi đường huyết mao mạch tại nhà, và đi khám định kỳ chuyên khoa Nội tiết mỗi 1-3 tuần.

Ai thường mắc loại tai biến sản khoa nguy hiểm này?

BS Hồ Thu Thủy, Phó phụ trách khoa Dinh dưỡng, Bệnh viện Phụ sản Hà Nội cho biết, tiểu đường thai kỳ là bệnh lý thường gặp khi mang thai, có nguy cơ gây tai biến sản khoa nguy hiểm cho cả mẹ bầu và thai nhi. Do đó, khi các chị em mang thai cần lưu ý tới bệnh lý này để tránh những ảnh hưởng không tốt cho cả mẹ và bé.

BS Hồ Thu Thủy cho biết, các nghiên cứu dịch tễ học đã phát hiện, có sự liên quan giữa các yếu tố nguy cơ ở thai phụ với Đái tháo đường thai kỳ. Mẹ bầu có nguy cơ mắc tiểu đường thai kỳ cao hơn bình thường nếu:

Béo phì: Ở người béo phì có tình trạng kháng insulin và tăng tiết insulin gây rối loạn chuyển hóa glucose, dễ mắc Tiểu đường thai kỳ. Nghiên cứu cho thấy béo phì trước khi mang thai là yếu tố nguy cơ mắc Tiểu đường thai kỳ.

Tiền sử gia đình: Tiền sử gia đình có người bị Đái tháo đường thế hệ thứ nhất là một trong những yếu tố nguy cơ cao của Tiểu đường thai kỳ, chiếm 50 - 60% so với nhóm tiền sử gia đình không có người đái tháo đường.

Do đó, khi khám thai, cần hỏi rõ về tiền sử gia đình, nếu có người thân thế hệ 1 mắc Tiểu đường cần tư vấn thai phụ thực hiện sàng lọc Tiểu đường thai kỳ ngay từ lần khám thai đầu tiên, tránh bỏ sót bệnh.

Tiền sử sinh con to ≥ 4000 gam: Cân nặng trẻ sơ sinh to ≥ 4000 gam vừa là hậu quả của Tiểu đường thai kỳ, vừa là yếu tố nguy cơ cho mẹ ở những lần mang thai sau.

Tiền sử bất thường về dung nạp glucose: Đây là yếu tố nguy cơ cao đối với Tiểu đường thai kỳ, đa số người có tiền sử rối loạn dung nạp glucose thì khi có thai đều bị Tiểu đường thai kỳ.

Glucose niệu dương tính: Cũng là yếu tố nguy cơ cao đối với Tiểu đường thai kỳ. Tuy nhiên, có khoảng 10 - 15% thai phụ có glucose niệu dương tính mà không phải do mắc Tiểu đường thai kỳ.

Phụ nữ lớn tuổi mang thai: Theo Hiệp hội Sản Phụ khoa Hoa Kỳ (ACOG), thai phụ có tuổi nhỏ hơn 25 được coi là ít nguy cơ Tiểu đường thai kỳ, khi phụ nữ lớn hơn 35 tuổi mang thai thì nguy cơ Tiểu đường thai kỳ tăng cao hơn.

Người có tiền sử sản khoa bất thường: Thai phụ có tiền sử thai chết lưu không rõ nguyên nhân có nguy cơ cao mắc Tiểu đường thai kỳ.

Ngoài ra, yếu tố chủng tộc và người có hội chứng buồng trứng đa nang cũng là nguy cơ dẫn đến Tiểu đường thai kỳ.

Phụ nữ mang thai cần sàng lọc đái tháo đường và kiểm soát chế độ dinh dưỡng

Cần sàng lọc và kiểm soát chế độ dinh dưỡng

BS Thủy phân tích, tiểu đường thai kì là tình trạng tăng glucose huyết tương chẩn đoán lần đầu tiên trong 3 tháng giữa hoặc 3 tháng cuối thai kỳ và không có bằng chứng đái tháo đường type I hoặc Type II trước đó.

Tiểu đường thai kỳ thường được phát hiện khi tiến hành tầm soát cho mọi thai phụ từ tuần thứ 24 - 28 của tuổi thai. Thời điểm này được xem là thời điểm chuẩn, tốt nhất cho phát hiện bất thường chuyển hóa Carbohydrate trong thai kỳ.

Nếu là nhóm nguy cơ cao nên thực hiện nghiệm pháp tầm soát sớm và nếu nghiệm pháp âm tính sẽ lặp lại khi tuổi thai 24 - 28 tuần. Thực hiện Nghiệm pháp dung nạp 75 gram Glucose - 2 giờ.

Quy trình sàng lọc tiểu đường thai kỳ tại Bệnh viện Phụ Sản Hà Nội được thực hiện như sau:

Sàng lọc ngay trong 3 tháng đầu, lý tưởng nhất là dưới 13 tuần:

• Xét nghiệm HbA1C và glucose máu (Nếu thuộc type có yếu tố nguy cơ tiểu đường thai kỳ, bạn sẽ được làm nghiệm pháp tăng đường huyết)

• Nếu kết quả này bất thường, chuyển khám chuyên khoa nội tiết hoặc quản lý thai theo quy trình tiểu đường thai kỳ của Bệnh viện

• Nếu kết quả này bình thường, mẹ bầu thực hiện nghiệm pháp tăng đường huyết vào tuần 24 - 28

Sàng lọc ở tuần 24 – 28: Thông qua nghiệm pháp tăng đường huyết. Lưu ý để làm xét nghiệm ở giai đoạn này, mẹ bầu cần nhịn ăn trước tối thiểu 8 tiếng

- Kiểm tra đường huyết khi mẹ bầu đang đói

- Uống 1 cốc nước đường liều lượng đúng theo quy định, sau đó 1 tiếng xét nghiệm lại

- 2 tiếng sau xét nghiệm lại lần 2 sau uống

Khi đã có đủ kết quả của 3 lần xét nghiệm, bác sĩ sẽ kết luận mẹ có tiểu đường thai kỳ hay không

• Nếu kết quả này bình thường, mẹ bầu không bị tiểu đường thai kỳ

• Nếu kết quả này bất thường, chuyển khám chuyên khoa nội tiết hoặc quản lý thai theo quy trình tiểu đường thai kỳ của Bệnh viện.

BS Thủy nhấn mạnh, với phụ nữ mang thai nói chung và 7 trường hợp có nguy cơ cao, việc theo dõi ngay từ đầu về chế độ dinh dưỡng là vô cùng quan trọng để kịp thời kiểm soát tình trạng Tiểu đường thai kỳ.