Ngộ độc sau ăn sâu ban miêu

Vừa qua, Khoa Hồi sức nội khoa và chống độc, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 điều trị thành công cho nam bệnh nhân, 42 tuổi, sinh sống tại Yên Bái, bị ngộ độc sau ăn sâu ban miêu.

Trước đó, sau ăn sâu ban miêu chiên 30 phút, anh N.Đ.T có biểu hiện buồn nôn, đau bụng, tê bì đầu lưỡi và mặt, yếu cơ tứ chi, đái máu toàn bãi.

Sau khi các triệu chứng trên xuất hiện, người bệnh vào bệnh viện tuyến trước, được chẩn đoán ngộ độc sâu ban miêu và được chuyển tới Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 trong tình trạng mệt mỏi nhiều, yếu cơ tứ chi, tiêu cơ vân, suy thận cấp.

Sâu ban miêu - Ảnh minh họa

Bệnh nhân N.Đ.T sau 2 tuần điều trị hồi sức nội khoa tích cực, truyền dịch, giải độc không đặc hiệu, theo dõi sát chức năng các tạng, tình trạng bệnh đã ổn định, cải thiện triệu chứng yếu cơ tứ chi, chức năng thận về bình thường và được ra viện.

Theo TS. Phạm Đăng Hải – Phụ trách Chủ nhiệm khoa Hồi sức nội khoa và chống độc cho biết, sâu ban miêu ở Việt Nam thường được tìm thấy trên thân cây đậu (còn được gọi là sâu đậu).

Ban miêu (hay còn gọi là ban mao, ban manh), là một loại bọ cánh cứng, có màu đen, thân hình nhỏ, chiều dài khoảng 1,5 – 3cm chiều ngang khoảng 0,4 – 0,6cm. Đầu của ban miêu hình tim, có một rãnh nhỏ dọc ở giữa đầu, có 11 đốt và râu đen hình sợi. Ở Việt Nam, sâu ban miêu thường sống hoang ở nhiều vùng gồm cả đồi núi và đồng bằng.

Cấu tạo hóa học của chất Cantharidin (Nguồn: Wikipedia)

Chất độc bảng A, đa phần tử vong

Theo TS. Phạm Đăng Hải trong sâu ban miêu có chứa chất độc là Cantharidin. Với lời đồn không có căn cứ khoa học ăn sâu ban miêu giúp tăng cường sinh lý, nhiều cánh mày râu đã ăn loài côn trùng này, dẫn đến tình trạng ngộ độc.

Biểu hiện ngộ độc Cantharidin ban đầu hình thành bọng nước ngoài da khi tiếp xúc, tiếp đến tổn thương niêm mạc đường tiêu hoá, tổn thương đa cơ quan, thậm chí tử vong.

Theo TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, phụ trách Trung tâm chống độc tại Bệnh viện Bạch Mai Hà Nội phân tích, sâu ban miêu chứa cantharidin – một hoạt chất cực độc nằm trong nhóm chất độc bảng A. Chất này mạnh gấp nhiều lần thuốc diệt cỏ Paraquat gây hoại tử ruột và suy đa tạng khi ăn phải.

Độc tố cantharidin, rất độc, gây hủy hoại các tổ chức, cơ quan trong cơ thể, từ dạ dày, ruột cho đến cơ, gan, thận, máu,….

Trên thế giới cho tới nay chưa có phác đồ điều trị có hiệu quả cao, điều trị thực tế rất thay đổi và tùy thuộc vào điều kiện cơ sở vật chất hiện có cũng như khả năng hồi sức của cơ sở. Tuy nhiên theo ghi nhận từ báo chí gần đây, hầu hết các trường hợp ngộ độc sâu ban miêu đều dẫn đến tử vong.

Sau ban miêu - Ảnh BVCC

Hiện tại ở Việt Nam chưa có xét nghiệm độc tố cantharidin. Thông thường, độc tính chỉ có sâu ban miêu đực. Khi vào mùa sinh sản, chúng sẽ dùng chất này truyền sang con cái để bảo vệ trứng sâu. Mặt khác, khi tiếp xúc với hơi độc này thì mắt bạn sẽ bị cay, bỏng rát và cần rửa thật sạch hoặc tới ngay bệnh viện để cấp cứu kịp thời.

Nhiễm độc sâu ban miêu là nhiễm độc gặp không nhiều nhưng rất nặng nề, tỷ lệ tử vong rất cao và gây khó khăn cho hầu hết các bác sĩ cấp cứu ban đầu khi tiếp xúc với loại ngộ độc này. Theo khuyến cáo ăn từ 2-3 con sâu ban miêu đã có thể gây tử vong cho 1 người lớn khỏe mạnh.

Hiện tại chưa có phác đồ điều trị ngộ độc Sâu ban miêu. Hầu hết người bị ngộ độc sâu ban miêu đều tử vong.

BS. Nguyễn Đức Lộc (Khoa Hồi sức Nội khoa và Chống độc, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108)