Tắc mũi, ù tai nên đi khám sớm.

Ung thư hố mũi có thể gặp ở mọi lứa tuổi, ở trẻ em thường là saccôma, ở người lớn thường là êpitêliôma. Tuy nhiên, các u ác tính ở mũi dù là saccôma hay êpitêliôma đều có triệu chứng gần giống nhau. Tiến triển của bệnh gồm hai giai đoạn: giai đoạn khu trú trong mũi và giai đoạn lan tràn ra các bộ phận khác.

Giai đoạn khu trú giống viêm mũi mạn tính

Bệnh bắt đầu bằng ngạt mũi và chảy mũi. Chất chảy ra là tiết nhầy hoặc tiết nhầy mủ giống như viêm mũi mạn tính. Đôi khi bệnh nhân xì ra có tí máu lẫn với tiết nhầy. Những triệu chứng này ngày càng tăng và chỉ khu trú ở một bên mũi. Soi mũi trong thời kỳ này ít khi thấy được khối u.

Vài tháng sau khối u phát triển to lên, bệnh nhân tắc một bên mũi và có khi ù ở một bên tai. Bệnh nhân chảy máu cam. Mủ đọng ở tiền đình và khô thành vẩy. Hơi thở có mùi thối, bệnh nhân bắt đầu đau ở vùng trán, chung quang hố mắt hoặc nửa bên đầu. Soi mũi sau khi lau sạch mủ và nhỏ coocain – adrenalin sẽ thấy khối u.

Saccôma hay khu trú ở phần trước của vách ngăn, dưới dạng một khối u nhẵn màu vàng hoặc màu đỏ sẫm, làm phồng sụn tứ giác lên. Dùng que trâm thăm dò thấy khối u chắc, dính liền với vách ngăn, không có cuống. Trái lại êpitêliôma thường bắt đầu ở giữa vách ngăn và thể hiện bằng một vết loét sần sùi, bờ không đều dễ chảy máu trên một niêm mạc thâm nhiễm và đỏ bầm.

Trước vết loét có thể có vài polyp nhỏ. Trong giai đoạn này hạch dưới hàm và ở cổ chưa bị ung thư xâm nhập. Soi mũi sau có thể thấy tổ chức sùi thòi ra ở ngách giữa, nhưng nó không vượt ra khỏi lỗ mũi sau. Soi bóng mờ thấy xoang hàm bên bệnh không sáng. Vách ngăn có thể bị dồn về phía bên lành. Chụp Xquang sẽ thấy xoang hàm và xoang sàng bị mờ, nhưng đó chỉ là phản ứng hoặc viêm nhiễm thêm.

Sinh thiết rất cần cho chẩn đoán nhưng phải làm đi làm lại nhiều lần mới có kết quả vì dễ cắt nhầm vào tổ chức viêm hay nát rữa.

Lan rộng gây ảnh hưởng lớn tới mắt và não

Sang giai đoạn lan rộng, ung thư hố mũi lan vào các bộ phận lân cận…Các triệu chứng trở nên phong phú và việc chẩn đoán cũng không còn khó khăn nữa. Nếu là ung thư vách ngăn thì nó sẽ làm thủng sụn và lan sang hố mũi bên kia.

Đồng thời ung thư cũng phát triển lên trên và đẩy dồn xương chính của mũi ra phía trước. Ung thư cũng có thể phát triển xuống dưới sàn mũi và làm thủng xương hàm ếch.

Nếu là ung thư ở ngách giữa nó sẽ tràn vào xoang sàn và xoang hàm gây ra đau dưới hố mắt. Khối u cũng có thể lấn xương giấy, đẩy dồn nhãn cầu về phía ngoài, chèn ép lệ đạo hoặc phá vỡ xương giấy xâm nhập vào ổ mắt gây ra tê liệt cơ mắt và mù mắt.

Nếu là ung thư ở phần sau của mũi, nó sẽ chui ra cửa mũi sau và chiếm lấy vòm mũi họng, đồng thời bệnh nhân có những triệu chứng viêm xoang bướm: nhức đầu sau gáy, mờ xoang bướm, viêm thần kinh thị giác sau nhãn cầu. Ung thư cũng có thể tràn lên khe khứu giác, tiêu hủy mảnh sàng, bộc lộ màng não với những hậu quả tai hại như viêm màng não, áp xe não.

Chụp Xquang giúp rất nhiều trong việc định khu và đánh giá sự tràn lan của ung thư. Xquang cũng sẽ cho thấy ba loại thương tổn: mờ đục, tiêu xương và đẩy dồn. Nếu chỉ có một trong 3 hình ảnh nói trên thì chưa thể khẳng định ung thư được, nhưng nếu ba loại thương tổn đó có đầy đủ trên một phim thì rất khả nghi là ác tính.

Hình ảnh mờ đặc của xoang cũng không có nghĩa là xoang bị ung thư hóa, viêm xoang cũng có những bóng mờ tương tự. Ngoài ra, có thể chụp cắt lớp để đánh giá.

Biến diễn của ung thư hố mũi kéo dài từ 1 đến 3 năm. Bệnh nhân sẽ chết vì hao mòn, vì chảy máu, vì biến chứng viêm nhiễm nội sọ hoặc ở phổi. Trong bệnh này di căn tương đối hiếm. Điều trị bằng phẫu thuật và xạ trị.

ThS Trần Anh

(Bệnh viện K)