viem-co-tim.jpg

Virus là nguyên nhân chủ yếu gây ra viêm cơ tim

Viêm cơ tim (VCT) là tình trạng viêm, hoại tử hoặc ly giải các tế bào cơ tim gây nên do nhiễm trùng, do bệnh mô liên kết, do nhiễm độc hoặc không do nguyên nhân. Những biểu hiện thường gặp nhất là triệu chứng của suy tim, tuy nhiên đôi khi có rối loạn nhịp tim hoặc đột tử là biểu hiện đầu tiên của bệnh.

Những năm trước đây thấp khớp cấp là nguyên nhân thường gặp của VCT. Ngày nay chúng ta biết thêm nhiều nguyên nhân khác như virus, vi khuẩn, ký sinh trùng, một số hóa chất và thuốc có khả năng gây dị ứng hoặc nhiễm độc, các bệnh hệ thống...

Virus là nguyên nhân chủ yếu gây viêm cơ tim hiện nay, trong đó hay gặp nhất là Coxsakie virus B, adenovirrus, virus cúm, virus Dengue và virus viêm gan C đều có thể bị viêm cơ tim. VCT do virus thường xảy ra rải rác, tuy nhiên đôi khi có cũng có thể xảy ra thành dịch.

VCT do virus có biểu hiện bằng một tình trạng viêm rất đột ngột đặc trưng bởi sự thâm nhiễm tế bào viêm, thoái hóa và hoại tử tế bào cơ tim, sau đó là quá trình xơ hóa của cơ tim. Một hình thức khác của viêm cơ tim do virus ARN hoặc ADN, vật chất di truyền của virus có thể tồn tại lâu dài trong cơ tim. Cơ thể chống lại tình trạng này bằng những phản ứng miễn dịch. Tuy nhiên, những phản ứng miễn dịch này cùng với sự phát triển không bình thường của virus lại làm suy giảm chức năng tim mà không có sự tiêu tế bào rõ rệt.

80% tử vong trong vòng 5 năm nếu không được thay tim

Hầu hết các virus xâm nhập vào cơ thể qua đường hô hấp trên hay đường tiêu hóa. Cơ thể dễ bị nhiễm virus hơn khi bị suy dinh dưỡng, tập luyện hay làm việc quá sức, trẻ nhỏ hay người lớn tuổi, căng thẳng stress .... Bệnh nhân thường không để ý do vậy chỉ phát hiện bệnh khi đã xuất hiện các triệu chứng ở tim như: Suy tim ứ huyết, rối loạn nhịp tim (đột tử) và biến chứng thuyên tắc mạch. 

 Trẻ sơ sinh thường biểu hiện bằng sốt cao, suy tim, suy hô hấp nặng, tín tái, tiếng tim nghe xa xăm, mạch nhanh nhỏ, hở van 2 lá do vòng van bị giãn rộng, nhịp ngựa phi, nhiễm toan và sốc. Chụp X-quang tim phổi thường thấy bóng tim to, phổi ứ huyết, có thể là hình ảnh tràn dịch màng phổi 2 bên. Điện tâm đồ có thể thấy nhịp nhanh xoang, điện thế giảm, bất thường về đoạn ST cũng như sóng T. Đôi khi rối loạn nhịp tim là biểu hiện đầu tiên của bệnh.  Lúc này các triệu chứng như sốt và tim to gợi ý VCT cấp.

Ở trẻ lớn hơn VCT cấp cũng biểu hiện bằng suy tim ứ huyết cấp nhưng thường gặp hơn là suy tim có tiến triển từ từ hoặc tình trạng nhịp nhanh thất xảy ra đột ngột. Những bệnh nhân này, tình trạng nhiễm virus cấp tính đã qua và thường có tình trạng bệnh cơ tim giãn nở.  Đôi khi bệnh nhân có triệu chứng giống như bị nhồi máu cơ tim cấp tính.

VCT cấp do virus ở trẻ sơ sinh có  tỷ lệ tử vong lên đến 75%. Ở người lớn có từ 5 đến 10% bị bệnh tự lui. Tuy nhiên có đến 50% bệnh nhân tử vong trong vòng 2 năm và 80% tử vong trong vòng 5 năm nếu không được thay tim.

Điều trị đối với trường hợp VCT nhẹ chỉ cần nghỉ ngơi và tăng cường sức đề kháng để tim tự phục hồi. Dùng kháng sinh nếu vi khuẩn là nguyên nhân viêm nhiễm. Người bệnh cần ăn nhạt, kiêng rượu bia, thuốc lá và không gắng sức để giảm bớt gánh nặng lên tim. Một số bệnh nhân VCT có thể diễn biến đến tổn thương mạn tính không hồi phục của cơ tim và cần được chăm sóc điều trị suốt đời. 

Một số biện pháp phòng ngừa

• Tránh tiếp xúc với những người đang bị nhiễm virus hoặc có hội chứng giống cảm cúm.
• Nếu bạn đang có những triệu chứng giống nhiễm virus thì nên tránh tiếp xúc phơi nhiễm cho người khác. Nếu phải tiếp xúc thì nên đeo khẩu trang.
• Vệ sinh cá nhân tốt, rửa tay thường xuyên là một biện pháp có hiệu quả để phòng tránh virus. Tránh những hành vi có nguy cơ như tình dục không an toàn, không dùng chung bơm kim tiêm để tránh lây nhiễm virus viêm gan C và HIV. Các vắcxin hiệu quả có thể ngăn ngừa hậu quả bất lợi của nhiễm virus bao gồm cả viêm cơ tim.

 GS.TS Nguyễn Quang Tuấn (Giám đốc Bệnh viện Tim Hà Nội)

 Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Hà Nội bước đầu xác nhận, có 2 trường hợp tử vong do viêm cơ tim trên địa bàn nhưng không rõ nguyên nhân, không có mối liên hệ dịch tễ, không lây cho nhau như thông tin nhiều người đăng tải về loại “virus lạ” đang lây lan. 

Mỗi năm trên thế giới có hơn 350.000 tử vong do viêm cơ tim. Tại Viện Tim mạch Việt Nam mỗi năm gặp từ vài chục đến 100 trường hợp nghi viêm cơ tim vì rất nhiều trường hợp không thể nuôi cấy và định danh được chính xác loại virus, vi khuẩn bệnh nhân nhiễm.

Bệnh viện Tim Hà Nội mỗi năm cũng có từ 15 – 20 ca. Gần đây cũng có vài ca nhập viện và đều được cứu sống.