Một Việt Nam đầy hấp dẫn
Sách Trắng 2019 tập trung vào tương lai phát triển kinh tế, nhấn mạnh Việt Nam đã có những cải cách thúc đẩy môi trường đầu tư từ khi gia nhập WTO (2007). Trong năm 2018, kinh tế Việt Nam tăng trưởng 7,08%, mạnh nhất trong hơn một thập kỷ qua, tỷ lệ thất nghiệp khoảng 2,2% , vốn FDI là 35,46 tỷ USD, lạm phát dưới 4%. Thêm vào đó là chi phí sản xuất cạnh tranh, vị trí địa lý tốt, mức tiêu dùng trong nước tăng mạnh,…
Trong chiến lược Phát triển Kinh tế Xã hội 2011-2020, Chính phủ đặt mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia công nghiệp hóa, hiệu đại hóa, tập trung vào cải cách cơ cấu, bền vững môi trường, công bằng xã hội và ổn định kinh tế vĩ mô. Năm 2015, Nghị quyết 36a/NQ-CP về Chính phủ điện tử được ban hành nhằm nâng cao tính công khai, minh bạch hoạt động của các cơ quan nhà nước trên môi trường mạng,... là những lợi điểm đáng kể giúp cho Việt Nam hấp dẫn nhà đầu tư hơn. Theo dự báo của ADB, Việt Nam sẽ tăng trưởng mạnh trong ngắn hạn ở mức 6,5% và sẽ là một trong những nền kinh tế tăng trưởng mạnh nhất trên thế giới. Còn theo xếp hạng của WB, Việt Nam xếp vị trí 69 trong tổng số 190 quốc gia về Mức độ Dễ dàng Kinh doanh.
Về quan hệ song phương Việt Nam và Liên minh Châu Âu (EU), Sách Trắng 2019 đề cập những vấn đề đảm bảo sự thành công của giai đoạn phát triển tiếp theo của Việt Nam. Trong đó nổi bật nhất là Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA). Sau khi được phê chuẩn và triển khai, EVFTA sẽ thúc đẩy hoạt động thương mại và đầu tư giữa EU và Việt Nam, mở ra cơ hội mới cho các doanh nghiệp và người tiêu dùng ở cả hai bên. Các chuyên gia dự đoán rằng GDP Việt Nam sẽ tăng 7% đến 8% vào năm 2025 với sự thúc đẩy thương mại và đầu tư từ EVFTA.
Ông Nicolas Audier, Đồng chủ tịch EuroCham cho biết: “Thông qua ấn phẩm Sách trắng thường niên, hiện tại là phiên bản thứ 11 chúng tôi mong muốn chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm của các thành viên với các nhà lãnh đạo địa phương và cũng như Việt Nam. Các kiến nghị của các thành viên của chúng tôi, nếu được xem xét tháo gỡ, sẽ giúp Việt Nam khai thác trọn vẹn lợi ích của EVFTA và tiến xa hơn, nhanh hơn trên con đường tăng trưởng và phát triển”.
Trong phiên thảo luận về nội dung Sách trắng 2019, đại diện một số Tiểu ban Ngành nghề thuộc EuroCham đã chia sẻ kinh nghiệm và kiến nghị với nhà lãnh đạo TP.HCM về thành công của các chính sách gần đây tại TP HCM, và những nỗ lực thu hút đầu tư, thương mại quốc tế.
Một Việt Nam cần cởi mở hơn
Đại diện Tiểu ban ngành nghề về dược phẩm, trang thiết bị y tế và chẩn đoán gồm bà Lynette Moey (Pharma Group), bà Magdalena Krakowiak (Generic&Biosimilar) và ông Hugo Luik (Phó Chủ tịch) đã đề cập đến các vấn đề về khả năng tiếp cận nguồn thuốc đã hết hạn bảo hộ của OPP với mức giá phù hợp với túi tiền của người bệnh. Đồng thời là hướng dẫn phương pháp điều trị bệnh tại nhà bằng thuốc tốt, để giảm áp lực cho các bệnh viện và bác sĩ, cho phép bệnh nhân chọn lựa thuốc mà vẫn được bảo hiểm chi trả, khuyến khích đầu tư dài hạn bằng các quy định rõ ràng...
Theo ông Hugo Luik (Phó Chủ tịch), thị trường thiết bị y tế Việt Nam nhập khẩu đến 90%, có nhiều cơ hội phát triển nhanh và bền vững, nếu cải thiện một số thực tế. Chẳng hạn, Bộ Y tế nên đầu tư về nhân sự để đảm bảo thời gian phê duyệt nhằm nắm bắt kịp thời sự phát triển về thiết bị y tế, các thiết bị đã qua sử dụng ưu tiên dùng trong giáo dục và đào tạo, minh bạch trong chi trả bảo hiểm, giữa Bộ Y tế và Bộ Tài chính cần có sự thống nhất, nhất quán trong các văn bản ban hành.
Đối với tiểu ban Ngành Công nghiệp ô tô – xe máy, vấn đề phê duyệt thông quan, quy trình thuế hải quan được kiến nghị mạnh mẽ. Ý kiến các nhà đầu tư đánh giá Nghị định 116 (về xe nhập nguyên chiếc và linh kiện CKD), hay thông tư 41 (về bộ phận an toàn xe) còn nhiều bất cập, việc phê duyệt theo từng lô làm tăng thời gian và chi phí không cần thiết, mỗi mẫu xe chỉ nên kiểm định 1 lần. Mặt khác, thời gian thông quan chậm, nhiều chuyến hàng bỏ lỡ, các khái niệm trong nhập khẩu xe và linh kiện cần rõ ràng hơn.
Theo ông Enrico Bruni (Phó chủ tịch), Việt Nam là thị trường xe máy lớn thứ 4 thế giới và còn rất tiềm năng xe máy tại Việt Nam. Nhưng để giảm tai nạn, ô nhiễm và kẹt xe mà cấm xe máy tại Hà Nội và TPHCM như vài đề xuất gần đây sẽ không giải quyết được vấn đề, mà còn gây là khó khăn trong cộng đồng địa phương. Nếu muốn giảm ô nhiễm thì tập trung vào xe lưu hành có chất lượng tốt, dùng xe phát thải thấp. Nếu muốn giảm kẹt xe thì cần học cách xây dựng giao thông thông minh như ở Đài Loan, TP Milan,… Nếu cần giảm tai nạn thì tăng cường nhận thức công chúng,...
Liên quan đến thủ tục hải quan, Ông William Mackereth và ông Bob Fletcher (tiểu ban Vận tải và Hậu cần) nhấn mạnh sự cần thiết về tính nhất quán giữa các ban ngành, bộ với nhau trong triển khai giải pháp, cơ chế một cửa, ứng dụng công nghệ mới… Cần có tài liệu chi tiết, rõ ràng, nhất quán và tập trung để làm cơ sở định giá, tham vấn giá,… Đồng thời, cơ quan hải quan cần cung cấp chứng cứ vì sao không được chấp nhận. Website Hải quan cần đưa ra các mã tham chiếu HS, nếu có bất kỳ thay đổi thì cần cung cấp cho người khai những văn bản và ý kiến có hiệu lực từ ngày ban hành văn bản và không được hồi tố. Tính minh bạch của quy trình hải quan là cần thiết, kênh đàm thoại giữa hai bên chưa giải quyết được các vấn đề, nhiều điểm khó hiểu và có cách hiểu khác nhau giữa hai bên, làm cho trì hoãn thời gian thông quan. Nên chăng có đường dây nóng ẩn danh để vấn đề giải quyết nhanh hơn và có các báo cáo thường niên về kết quả giải quyết.
Vấn đề nguồn nhân lực và đào tạo, bà Sarah Galeski nhấn mạnh về vấn đề đóng tham gia BHXH, BHYT cho người nước ngoài đang là gánh nặng cho nhiều doanh nghiệp nước ngoài. Đồng thời, quyền chấm dứt HĐLĐ của doanh nghiệp còn hạn chế vì khó có cơ sở xét vi phạm như quấy rối tình dục hay hối lộ; Mở rộng thời gian kỷ luật từ 12 tháng đến 24 tháng, áp dụng ngay từ khi phát hiện cứ không phải từ khi xảy ra,…Ngoài ra, vấn đề thực thi quyền sở hữu trí tuệ bằng việc năng lực và vai trò của Cục Sở hữu trí tuệ tại VN, cũng như các bất cập trong ngành Du lịch, Nhà hàng, Khách sạn cũng còn nhiều bất cập.