Quả dâu chín còn gọi là tang thầm, vị ngọt chua, tính lạnh, có công dụng tư âm dưỡng huyết, bổ can ích thận, sinh tân nhuận tràng, làm đen râu tóc và trừ phong thấp.
Y học cổ truyền thường dùng tang thầm để chữa các chứng bệnh do can thận bất túc gây nên như đầu choáng mắt hoa, lưng đau gối mỏi, tai ù tai điếc, râu tóc bạc sớm, mất ngủ hay mê, tiêu khát (đái đường), táo bón, các khớp vận động khó khăn…
Các y thư cổ cho rằng, tang thầm bổ thận, làm cho tinh khí vững chắc, dùng lâu có thể đen tóc và sáng mắt… Kết quả nghiên cứu hiện đại cho thấy, trong thành phần quả dâu có chứa các loại đường, axit tannic, axit malic, các vitamin B1, B2, A, C và caroten, các axit béo như axit linoleic, axit oleic, axit palmitic, axit stearic...
Dịch chiết quả dâu có tác dụng: Tăng cường công năng miễn dịch, kể cả miễn dịch tế bào và miễn dịch dịch thể; Thúc đẩy cơ năng tạo huyết, làm cho tế bào lympho nhanh chuyển hóa và thành thục; Làm giảm hoạt tính của men Na+, K+ - ATPase ở màng hồng cầu, từ đó ảnh hưởng đến quá trình sản nhiệt của cơ thể.
Tinh dịch lạnh loãng, tinh trùng suy giảm: Thỏ ty tử 15g, tang thầm 15g, kỷ tử 15g, nữ trinh tử 15g, phá cố chỉ 15g, sà sàng tử 15g, phúc bồn tử 10g, kim anh tử 10g, ngũ vị tử 10g, bạch linh 10g, bạch truật 10g, đẳng sâm 10g, trần bì 10g, bán hạ chế 10g, xa tiền tử 20g, cam thảo 3g, sắc uống mỗi ngày 1 thang. Phép chữa: Ôn bổ tỳ thận, ích khí sinh tinh, tốt cho người bị yếu sinh lý tỳ thận lưỡng hư. Chứng trạng: Tinh dịch lạnh loãng, số lượng và chất lượng tinh trùng suy giảm, không ham muốn tình dục, liệt dương hoặc di tinh, lưng đau gối mỏi, sắc mặt nhợt nhạt, bụng đầy chậm tiêu, ăn kém, lưỡi nhợt rêu trắng, mạch chìm và yếu.
Tinh trùng ít: Nữ trinh tử, phúc bồn tử, tang thầm, câu kỷ tử, tây dương sâm, đường phèn mỗi thứ 150g, ngâm trong 1.500ml rượu gạo, bọc kín để nơi thoáng mát, sau 3 tuần có thể dùng được, mỗi tối trước khi đi ngủ uống 1 cốc nhỏ (chừng 20ml), dùng cho các trường hợp suy giảm khả năng sinh dục, suy giảm chất lượng và số lượng tinh trùng, phụ nữ âm đạo khô rát.
Liệt dương: Tỏa dương 20g, tang thầm (quả dâu chín) 20g, hai thứ tán vụn, hãm với nước sôi trong bình kín, sau chừng 20 phút là dùng được, có thể pha thêm 10g mật ong, uống thay trà trong ngày. Công dụng: Bổ thận dương, ích thận tinh, nhuận tràng thông tiện, làm đen râu tóc, dùng cho người bị liệt dương thể âm dương lưỡng hư. Không dùng cho trường hợp hay bị đi lỏng.
Lưng đau, gối mỏi, tình dục suy giảm: Tang thầm 1.000g, chanh 5 quả, rượu trắng 1.800ml, đường kính 100g. Tang thầm rửa sạch, chanh quả bổ làm tư, đem ngâm hai thứ với rượu trong 10 ngày rồi hòa thêm đường là dùng được, uống mỗi ngày 2 lần, mỗi lần 20ml. Công dụng: Tư âm dịch, dưỡng tâm mạch, trị chứng đau đầu, hoa mắt, ù tai, lưng đau, gối mỏi, tình dục suy giảm...
BS Khánh Hoàng (Hội Đông y Việt Nam)