Thiếu máu hay gặp ở phụ nữ sau sinh, sau phẫu thuật mất máu, hoặc xuất huyết tiêu hóa, nhiễm giun sán... Nói chung mọi nguyên nhân mất máu, thiếu máu, đều biểu hiện sắc mặt xanh xao, mệt mỏi, hoa mắt chóng mặt, tim đập nhanh, ngủ không yên giấc, đầu óc không tập trung, thậm chí có người bị ngất khi đang làm việc. Phép trị thiếu máu, mất máu tùy theo thể chứng từng người, để có phương pháp thích hợp theo đối chứng trị liệu cụ thể như:

Thiếu máu do tỳ vị hư: Thường gặp ở những người hay lo nghĩ, ăn uống kém. Phép trị bổ tỳ vì tỳ sinh huyết. Nếu tỳ vị hấp thụ tốt thì huyết cũng được đầy đủ. Thường dùng bài Quy tỳ gia vị gồm có nhân sâm 12g, bạch truật 12g, hoàng kỳ 12g, phục thần 14g, đương quy 16g, táo nhân 10g, viễn chí 10g, long nhãn 10g, mộc hương 6g, cam thảo 4g, đại táo 3 quả. Bài này rất thích hợp với người  thiếu máu do tâm tỳ hư, ăn kém, ngủ kém, thần kinh suy nhược.

 Thiếu máu do can thận âm hư: Thường gặp ở người gầy gò, nóng trong. Phép trị bổ âm, dưỡng huyết, ích can thận. Thường dùng bài Tứ vật gia giảm gồm có vị thục địa 25g, đương quy 14g, xuyên khung 14g, bạch thược 14g. Bài này rất thích hợp chứng huyết hư người gầy gò,  kinh nguyệt không đều, nếu rong kinh thiếu máu gia ngải diệp và hương phụ.

Phụ nữ sau sinh thiếu máu: Phép trị cần bổ cả khí lẫn huyết, chú trọng bổ khí vì khí sinh  huyết. Thường dùng bài Thập toàn gia giảm gồm có thục địa 30g, đương quy 14g, xuyên khung 14g, bạch thược 14g, nhân sâm 12g, bạch truật 12g, phục linh 12g, hoàng kỳ 12g, nhục quế 4g.  Bài này rất thích hợp với những người thiếu máu sau khi sinh, sau hậu phẫu, mới ốm dậy hoặc thiếu máu sau xuất huyết tiêu hóa, sau trị giun sán, thiếu máu các thể.

 Thiếu máu cấp tính do xuất huyết tiêu hóa, phép trị cần cầm huyết trước, sau bổ huyết. Nếu thiếu máu do nhiễm giun sán, thì phải xổ giun sán trước, bồi bổ sau.

Lương y Nguyễn Văn Sáu (TT Y tế Bà Rịa)