Người bệnh thường đi khám vì bệnh ở da

BS Lê Trọng Hưng (Bệnh viện Ung bướu TPHCM) có chia sẻ một ca lâm sàng, bệnh nhân nam 51 tuổi, 2 tháng trước nổi một mảng cứng hình tím sẫm vùng bả vai bên trái, cùng vài cục sần dưới da rải rác xung quanh. BS Lê Trọng Hưng chẩn đoán: Ung thư biểu mô tế bào nhẫn dạ dày di căn da. 

Tổn thương da trên vai do ung thư dạ dày di căn.

Ung thư biểu mô tế bào nhẫn là một loại ung thư tuyến. Đó là những tế bào chứa chất nhầy, rất giàu tế bào chất, nhân bị tế bào chất ép dẹt vào một bên, trông giống hệt như chiếc nhẫn. Di căn da của ung thư biểu mô tế bào nhẫn cực kì hiếm. Mặc dù biểu hiện bệnh ở giai đoạn muộn, nhưng người bệnh thường đi khám vì bệnh ở da như ca lâm sàng của BS Lê Trọng Hưng.

Những trường hợp như vậy gọi là ung thư dạ dày thể ẩn. Nghĩa là hầu như bệnh nhân không có triệu chứng của dạ dày, bác sĩ ít kinh nghiệm, sẽ tập trung vào bệnh da liễu mà bỏ sót ung thư.

Tổn thương tế bào nhẫn ung thư di căn đến da, được mô tả lần đầu tiên vào năm 1838, với đặc trưng lớp da dày lên, sẫm màu, cứng, giống hệt như “vỏ áo giáp”. Có 3 hình thái tổn thương da: Xơ cứng mảng da; Nốt sần trong da; Viêm loét da. 

Hình ảnh siêu âm, lớp thượng bì hầu hết không thấy tổn thương, bắt đầu từ hạ bì qua màng đáy thấy nổi bật là các ổ giảm âm do chứa dịch nhày, xung quanh là cấu trúc tăng âm. Sở dĩ có lớp giảm âm là do đặc điểm ung thư của tế bào biểu mô chế tiết nhày, những tế bào này nhân lên mất kiểm soát nên chất nhầy cũng tiết ra nhiều, tạo thành các ổ dịch.

Chất nhầy và tế bào ung thư giống như dị nguyên, các tế bào viêm xuất hiện tấn công, tạo ra các cytokine nếu thành cơn bão sẽ gây viêm dữ dội tại chỗ, bệnh nhân xuất hiện sưng nề và lở loét.

Chìa khoá để chẩn đoán là dấu hiệu “vỏ áo giáp”

Chẩn đoán đúng một ca bệnh ung thư là cứu sống một con người. Phát hiện sớm một bệnh nhân ung thư, là mang lại sự sống cho một cuộc đời, mang lại niềm vui và hạnh phúc cho một gia đình. Vì hầu hết ung thư biểu mô tế bào nhẫn ở dạ dày thuộc thể ẩn, nằm dưới niêm mạc nên nội soi khó phát hiện, triệu chứng lâm sàng thường không có, siêu âm hay các phương pháp rất dễ bỏ sót. Bởi ung thư tế bào nhẫn chế tiết nhày, mà tế bào chế tiết chất nhày có nhiều nhất ở lớp dưới niêm mạc của dạ dày. Vì vậy, lớp niêm mạc vẫn bình thường, nên nội soi dạ dày hầu hết bị bỏ sót. Chìa khoá để chẩn đoán là dấu hiệu “vỏ áo giáp”. Bác sĩ nội soi có kinh nghiệm, sẽ thấy có một vị trí của dạ dày cứng hơn bình thường, gồ lên, niêm mạc không đi qua được, màu sắc hơi tím sẫm hơn so với màu hồng của niêm mạc dạ dày.

Trong tháng 5 vừa rồi, tôi đã phát hiện ra hai bệnh nhân ung thư tế bào nhẫn trên siêu âm, trước đó nội soi ở tuyến trước không thấy. Hình ảnh siêu âm cũng giống cắt lớp vi tính, với đặc điểm niêm mạc vẫn còn rõ cấu trúc, lớp dưới niêm mạc dày lên thành mảng và có những ổ dịch. 

Tổn thương ung thư tế bào biểu mô hình nhẫn có thể gặp ở nhiều vị trí trong cơ thể:  Ở đường tiêu hoá: Từ khoang miệng, đến thực quản, dạ dày, ruột non, đại tràng, cuối cùng là trực tràng; Ở nữ giới hay gặp ung thư vú, có bệnh nhân tôi chẩn đoán đã lở loét cả hai bên vú, chảy máu và mủ. Ung thư tại buồng trứng, tại tử cũng ít gặp loại tế bào này, nhưng vẫn có; Các tạng phổi, tuyến giáp, thận…Vì vậy, khi phát hiện bất thường ở cơ thể, người bệnh nên đi khám ngay, phát hiện ở giai đoạn sớm sẽ chữa khỏi.

BS Trần Văn Phúc (Khoa Chẩn đoán hình ảnh, Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn)