Để đảm bảo nhu cầu dinh dưỡng cho sự phát triển của trẻ, đặc biệt là phát triển chiều cao thì chế độ ăn hằng ngày cần đảm bảo các nhu cầu sau: Nhu cầu năng lượng là 2.040 - 2.580kcal/ngày/nữ và 2.200 - 2.800kcal/ngày/nam. Để đáp ứng được nhu cầu, trẻ cần ăn 3 bữa một ngày, ăn đủ no và đủ chất dinh dưỡng. Trẻ vị thành niên là lứa tuổi đang học tập thi cử, nếu phải thức khuya học nhiều cần cho trẻ ăn thêm bữa phụ như sữa, hoa quả...

Một số trẻ nữ thường ăn ít để giữ vóc dáng, điều đó làm hạn chế sự phát triển. Lượng protein cần thiết cho lứa tuổi vị thành niên để phát triển cả chiều cao và cân nặng, vì chất đạm giúp tạo nên cấu trúc của tế bào, tạo nên các nội tiết tố (hormon) và đáp ứng khả năng miễn dịch cơ thể. Nhu cầu protein hằng ngày là 65g/nam và 60g/nữ, tỷ lệ protein động vật chiếm trên 35%, năng lượng từ chất protein cung cấp chiếm 15 - 20% năng lượng của khẩu phần. Nguồn protein động vật cung cấp cho bữa ăn từ thịt, cá, trứng, sưa, tôm, cua... Nguồn protein thực vật từ đậu đỗ, vừng, lạc.

Chất béo là nguồn cung cấp năng lượng, giúp hòa tan và hấp thu các loại vitamin tan trong dầu: Vitamin A, E, D, K. Nhu cầu về lipid từ 60 - 80g/ngày/nam và 50 - 75g/ngày/nữ, chất béo nguồn gốc từ động vật và thực vật với tỷ lệ cân đối là 70% và 30%. Năng lượng do lipid cung cấp trong khẩu phần khoảng 20 - 30%. Sắt là thành phần của huyết sắc tố, tham gia vào quá trình vận chuyển oxy và là thành phần quan trọng của hemoglobin. Sắt trong cơ thể cùng với protein tạo thành huyết sắc tố (hemoglobin), vận chuyển oxy, CO2, phòng bệnh thiếu máu và tham gia vào thành phần các men oxy hóa khử. Nhu cầu sắt của trẻ vị thành niên đáp ứng được thông qua chế độ ăn giàu sắt giá trị sinh học cao. Tuy nhiên, ở nước ta khả năng tiếp cận các nguồn thức ăn động vật có lượng sắt giá trị sinh học cao từ khẩu phần là rất thấp.

Vì vậy, ngay từ khi vị thành niên cần uống bổ sung thêm viên sắt hoặc viên đa vi chất hằng tuần. Trẻ trai vị thành niên nhu cầu sắt 12 - 18mg/ngày, trẻ nữ cần 14mg/ngày. Thức ăn giàu sắt có nguồn gốc động vật như thịt bò, tiết bò, trứng gà, trứng vịt, tim lợn, gan gà.

Vitamin A cần thiết cho sự tăng trưởng và phát triển bình thường, tăng cường khả năng miễn dịch giảm tỷ lệ nhiễm trùng và tử vong. VitaminA có trong thức ăn động vật như gan, trứng, sữa...; thức ăn thực vật cung cấp nguồn caroten như rau xanh, gấc, quả màu vàng. Nhu cầu vitamin A lứa tuổi vị thành niên là 600mcg mỗi ngày.

ThS.BS Nguyễn Văn Tiến (Trung tâm Giáo dục Truyền thông dinh dưỡng)