Sỏi thận là bệnh lý thường gặp nhất của đường tiết niệu. Việt Nam nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới nóng ẩm, cơ thể mất nước nhiều, nên từ lâu đã được coi là một vùng dịch tễ sỏi. Khoảng 10-14% người Việt có sỏi trong thận.

Tại Mỹ, khảo sát cho thấy có 7-10% người từng bị sỏi thận một lần trong đời mà không hề biết. Tỉ lệ mắc bệnh trên toàn thế giới vào khoảng 3% dân số và khác nhau giữa các quốc gia.

Sỏi thận là bệnh lý sỏi tiết niệu thường gặp ở nam giới trung niên. Tuổi mắc bệnh thường từ 30 – 55 tuổi. Nam giới có cấu tạo đường tiết niệu phức tạp hơn nên sỏi thường khó tự đào thải như ở nữ giới.

Sỏi tiết niệu là những phân tử rắn được hình thành do sự kết tinh tự nhiên của các tinh thể vô cơ trong nước tiểu. Chúng có thể gây đau, buồn nôn và nôn, tiểu máu và có thể gây sốt, rét run vì nhiễm trùng thứ phát. Đa phần chúng bắt đầu hình thành từ thận, di chuyển dọc theo đường đi của hệ tiết niệu và bài tiết ra ngoài nên nhiều người quen gọi là sỏi thận.

Khi hệ tiết niệu bắt đầu hiện tượng lắng và kết tinh sỏi, những tinh thể và viên sỏi nhỏ thường đi theo đường tiểu và được bài tiết ra ngoài. Tại một vị trí nào đó trên đường niệu, tinh thể hoặc viên sỏi bị vướng lại, tiếp tục lắng và kết tinh tạo thành những viên sỏi kích thước lớn hơn.

Sỏi thận trên phim chụp và được lấy ra - Ảnh BVCC

Dưới đây là những nhiều thói quen thường ngày chúng ta thường mắc là "hung thủ" gây ra sỏi thận:

Không ăn sáng đều đặn

Bữa sáng là bữa ăn quan trọng nhất trong ngày. Ăn sáng giúp nạp năng lượng cho một ngày làm việc và giúp phòng tránh nhiều bệnh. Có nhiều người vội đi làm không kịp ăn sáng, có người vì giảm béo, không muốn ăn. Hoặc do công việc bận rộn và thời gian khá eo hẹp hoặc nhiều lý do khác nên nhiều người quên luôn bữa sáng của mình.

Thiếu bữa sáng khiến lượng vitamin và khoáng chất bị thiếu trầm trọng, thói quen tưởng vô hại này lại là nguyên nhân của nhiều bệnh lý trong đó có sỏi thận.

Sau giấc ngủ đêm dài thì cơ thể sẽ cần bổ sung năng lượng để bắt đầu cho ngày mới. Vào buổi sáng thì túi mật sẽ có chức năng bài tiết dịch để chuẩn bị cho việc tiêu hóa thức ăn. Tuy nhiên, nếu không gặp thức ăn để tiêu hóa thì dịch mật ở trong túi mật lâu dần sẽ tạo ra chất cholesterol và dễ hình thành nên sỏi thận.

Theo nghiên cứu của các chuyên gia y tế phân tích và thống kê được: Bữa sáng được xem là bữa ăn quan trọng nhất trong ngày và có tác dụng giúp ngăn ngừa được rất nhiều bệnh trong đó có bệnh sỏi thận.

Lười uống nước

Đặc biệt những người trẻ làm công việc văn phòng thường ngại phải di chuyển hay rời khỏi chiếc bàn làm việc của mình nên thường ngại phải uống nước, việc không cung cấp đủ nước cho cơ thể trong một thời gian dài sẽ làm chậm quá trình trao đổi chất và đồng thời cũng làm ảnh hưởng đến chức năng hoạt động của các bộ phận khác trong cơ thể trong đó có thận. Đây cũng chính là nguyên nhân gây ra bệnh sỏi thận.

Bởi uống ít nước khiến hệ tiết niệu ít việc làm, lượng nước tiểu lưu cữu trong hệ tiết niệu thường đậm đặc và là môi trường thuận lợi để chất lắng đọng tăng tăng lên và lâu dần sẽ hình thành nên những viên sỏi thận và sỏi đường tiết niệu.

Lười vận động

Lười vận động, không chịu thay đổi tư thế làm việc… khiến sỏi thận có điều kiện thuận lợi để phát triển.

Lười vận động khiến thận làm việc kém năng động hơn, ảnh hưởng đến việc đào thải các chất cặn bã ra bên ngoài. Ngoài ra, thói quen xấu này cũng khiến cơ thể kém hấp thu canxi và tạo điều kiện thuận lợi để lượng canxi bài tiết vào nước tiểu nhiều hơn và lắng đọng thành sỏi.

Sỏi thận - Ảnh minh họa

Thói quen nhịn tiểu

Rất nhiều người, đặc biệt là người làm việc văn phòng mắc phải thói quen rất xấu đó là nhịn tiểu. Vì quá bận mà mọi người thường cố nhịn để làm cho xong, hoặc ngại việc thường xuyên phải đứng dậy đi vệ sinh giữa chốn văn phòng.

Nhịn tiểu khiến cho các khoáng chất trong nước tiểu có thời gian để lắng đọng và kết tinh tạo sỏi. Đồng thời, nhịn tiểu cũng tạo điều kiện cho vi khuẩn sinh sôi, phát triển, dễ hình thành sỏi.

Chế độ ăn uống không hợp lý

Theo quan điểm của các bác sĩ trên thế giới, bệnh sỏi thận có thể xuất phát từ chế độ ăn uống không hợp lí.

Theo tính chất công việc, nên dân văn phòng thường ít về nhà và tự nấu ăn bữa trưa, vì thế chỉ có thể ăn thức ăn nấu ngoài nên khó kiểm soát được chế độ ăn. Nếu thường xuyên ăn mặn, ăn nhiều thịt hoặc ăn quá nhiều rau là những nguyên nhân có thể dẫn đến sỏi thận.

Những bữa tiệc luôn đi kèm với thịt cá, dầu mỡ… Ăn quá nhiều chất dầu mỡ cũng chính là nguyên nhân dẫn đến bệnh sỏi thận. Bởi vì thức ăn giàu protit và chất béo sẽ tăng thêm hàm lượng cholesterol trong dịch mật, hình thành nên sỏi.Thức ăn giàu protit và chất béo sẽ tăng thêm hàm lượng cholesterol trong dịch mật, hình thành nên sỏi.

Bác sĩ Nguyễn Xuân Tuấn

(Giảng viên trường Đại học Y dược, Đại học Quốc gia Hà Nội)