Thanh tra TP Hồ Chí Minh vừa có văn bản số 38/2023 ngày 27/4/2023 thông báo kết luận thanh tra về việc chấp hành các quy định pháp luật trong việc góp vốn vào công ty cổ phần cao su TP Hồ Chí Minh thực hiện dự án trồng cao su tại Lào của các cổ đông trực thuộc UBND thành phố.

Mất gần 137 tỷ đồng của các cổ đông?

Theo thông báo, công ty CP cao su được thành lập từ chủ trương thực hiện dự án đầu tư trồng 10.000ha cao su tại nước Lào theo chỉ đạo của Thường trực Thành ủy và UBND thành phố Hồ Chí Minh, với nhiệm vụ chính là đầu tư trồng và chế biến mủ cao su tại nước Lào nhằm góp phần giúp nước bạn phát triển kinh tế-xã hội, củng cố tình hữu nghị, góp phần giải quyết việc làm cho lao động của 2 nước Việt - Lào.

Trong quá trình triển khai thực hiện dự án, có một số sai sót dẫn đến việc thực hiện dự án không đảm bảo tiến độ, mục tiêu, hiệu quả đầu tư đã được Bộ Kế hoạch và đầu tư phê duyệt, cũng như chưa thực hiện được mục tiêu, nhiệm vụ chính trị được Thành ủy, UBND thành phố giao.

Hàng loạt sai phạm trong việc góp vốn thực hiện dự án trồng cao su tại Lào của công ty cổ phần cao su TP Hồ Chí Minh.

Tính đến thời điểm thanh tra, diện tích cao su còn lại đang được chăm sóc, khai thác là 1.035,84ha/10.000 ha (đạt 10,35%); Diện tích cao su sinh trưởng kém ngưng chăm sóc được thực hiện thanh lý là 1.802,84ha/2.838,64ha (chiếm tỷ lệ 63,51% so với diện tích thực hiện trồng cao su), với giá trị đã đầu tư cho phần diện tích này gần 137 tỷ đồng có khả năng mất vốn của các cổ đông.

Trong đó vốn của 5 cổ đông Nhà nước trực thuộc UBND TP Hồ Chí Minh là 72,13%, điều này vi phạm nguyên tắc đầu tư, quản lý, sử dụng vốn Nhà nước tại doanh nghiệp được quy định Luật Quản lý, sử dụng vốn Nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp năm 2014.

Thông báo cũng nêu rõ, công ty CP cao su chưa thực hiện đăng ký thay đổi nội dung Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp và vốn điều lệ theo như thực thế vốn góp của các cổ đông (vào thời điểm ngày 31/12/2016 và 32/12/2017) là không thực hiện đúng quy của Luật doanh nghiệp 2014.

Ngoài ra, công ty CP cao su thực hiện lập hồ sơ mời thầu chưa đầy đủ đối với các gói thầu tư vấn điều tra, khảo sát lập bản đồ thổ nhưỡng, phân dạng đất trồng cao su và lập dự án đầu tư với Công ty cổ phần xây dựng và tư vấn đầu tư, không tiến hành lập hồ sơ mời thầu nhằm quy định các tiêu chí về đánh giá năng lực đối với đơn vị thầu thực hiện công tác khai hoang, thực hiện không đúng thủ tục theo quy định của Luật Đấu thầu năm 2005 và các quy định pháp luật liên quan về đấu thầu đối với các gói thầu mua cây giống cao su, mua phân bón và thuốc bảo vệ thực vật.

Thêm nữa, trên cơ sở kế hoạch sản xuất hàng năm và dự toán kinh phí được Công ty xây dựng trình đại hội đồng cổ đông phê duyệt nhưng thực tế đã mua số lượng cây giống cao su nhiều hơn so với nhu cầu thực tế. Đồng thời độ chăm sóc, bảo quản không tốt cây giống dẫn đến hơn 700 nghìn cây giống chết (chiếm tỷ lệ 34% lượng cây nhập vào vườn ươm) trong quá trình ươm giống, vận chuyển đi trồng mới, trồng dặm ngoài vườn cây gây lãng phí (trung bình khoảng 70,9% so với định mức thiết kế và việc chăm sóc cây giống).

Ngay sau khi trồng, cây sinh trưởng kém chết nhiều phải trồng dặm với tỷ lệ rất cao (70%) nhưng công ty vẫn tiếp tục trồng ồ ạt mà không kiểm tra, nghiên cứu lại, xác định nguyên nhân để kịp thời điều chỉnh dẫn đến thanh lý 4 đợt vào các năm 2012, 2013, 2016, 2017 gây thiệt hại lớn (thanh lý diện tích 1.802,84ha/ 2.838,68ha, tương ứng giá trị đã đầu tư theo sổ sách là 136,885 tỷ đồng).

Đến nay, công ty CP cao su không có văn bản hay biên bản làm việc với các đơn vị khảo sát điều tra thổ nhưỡng và phân hạng đất trồng cao su tại Lào, đơn vị cung cấp giống cây trồng, xác định nguyên nhân cây chết hàng loạt và xác định trách nhiệm của tổ chức, cá nhân để kịp thời khắc phục thiệt hại.

Trồng cao su hay trồng rừng?

Hiện trạng của việc đầu tư trồng cây cao su (tỉnh Champasak và Attapư), tại một số khu vực không có cây cao su mà chỉ có cây rừng (gỗ giáng hương, gõ đỏ, móng bò...trên phần diện tích khoảng 111,18ha/1.774,02ha), một số khu vực đã được thanh lý cây nhưng hiện trạng không có gốc cây cao su, do đó không có cơ sở xác định chính xác việc trông cao su.

Thông báo kết luận thanh tra về việc chấp hành các quy định pháp luật trong việc góp vốn vào Công ty cổ phần Cao su TP Hồ Chí Minh.

Việc thực hiện đầu tư trồng cao su với tổng số chi phí là hơn 30 tỷ Lak (thời kỳ này tương ứng hơn 61 tỷ đồng) trên phần diện tích hơn 785ha khi chưa được cơ quan có thẩm quyền nước Lào giao đất, ký hợp đồng thuê đất. Đồng thời Công ty đã thực hiện khảo sát 2.100ha đất tại tỉnh Attapư (chi phí 739.768.687 Lak, tương đương khoảng 1,5 tỷ đồng) nhưng nhiều năm qua vẫn chưa xúc tiến được các bước tiếp theo và hiện nay chính quyền tỉnh Attapư đã giao đất cho đơn vị khác quản lý sử dụng khu đất mà công ty đã khảo sát, gây lãng phí chi phí đầu tư khảo sát, khả năng gây thiệt hại cho doanh nghiệp.

Công ty CP cao su chưa đảm bảo tiến độ, mục tiêu và hiệu quả đầu tư so với dự án được Bộ Kế hoạch và Đầu tư phê duyệt tại Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư cấp ngày 28/5/2009 và cam kết với Chính phủ 2 nước Việt Nam - Lào. Đồng thời trình duyệt dự án cũng như công tác khảo sát, điều tra thổ nhưỡng dẫn đến chất lượng vườn cây thấp, cây chết nhiều, không đảm bảo hiệu quả, bảo toàn và gia tăng giá trị vốn Nhà nước đầu tư vào doanh nghiệp, vi phạm nguyên tắc đầu tư, quản lý, sử dụng vốn Nhà nước tại doanh nghiệp được quy định tại Luật Quản lý, sử dụng vốn Nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp năm 2014.

Việc hạch toán số tiền gửi vào tài khoản doanh thu hoạt động tài chính và chi phí trả trước dài hạn chưa đúng quy định tại Quyết định số 15/2006 ngày 20/3/2006 của Bộ Tài chính.

Kết luận nêu rõ, việc khai hoang, sổ sách kế toán không ghi nhận rõ khối lượng và số tiền thu từ khối lượng gỗ đã khai thác khi thực hiện khai hoang với diện tích 3.044,87/3.167,87ha tại tỉnh Champasak cần phải được kiểm tra, xác minh để xác định số liệu, xử lý theo quy định.