U tuyến cận giáp gây viêm tụy

Chị L.N.B.V. (37 tuổi) nhập Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Nguyễn Tri Phương trong tình trạng đau âm ỉ vùng thượng vị tăng dần. Khác hẳn mọi lần, cơn đau không những không đáp ứng với các thuốc điều trị viêm dạ dày mà còn gây nên những cơn buồn nôn, khó chịu. Kết quả xét nghiệm ban đầu, nồng độ men tuỵ trong máu tăng cao và siêu âm ổ bụng cho thấy hình ảnh phù nề đầu tuỵ. Bệnh nhân được chẩn đoán viêm tuỵ cấp thể phù nề và điều trị nội khoa tích cực sớm tại Khoa Nội Tổng hợp.

Các xét nghiệm ban đầu đều không gợi ý nguyên nhân gây nên tình trạng viêm tuỵ cấp, các bác sĩ đã chỉ định các xét nghiệm chức năng và đặc hiệu chuyên sâu hơn. Bệnh nhân được siêu âm vùng cổ và xét nghiệm định lương canxi máu, canxi nước tiểu. Kết quả siêu âm ghi nhận thuỳ trái tuyến giáp có cấu trúc hỗn hợp nghi ngờ một dạng u tuyến cận giáp, đồng thời lượng canxi trong máu bệnh nhân gấp đôi bình thường còn canxi trong nước tiểu cũng tăng rất cao.

Qua hội chẩn với các chuyên gia của bệnh viện như TS.BS Trần Quang Khánh (Trưởng khoa Nội tiết) và PGS.TS.BS Phạm Văn Bùi (cố vấn chuyên môn của Bệnh viện Nguyễn Tri Phương) đã thống nhất rằng nguyên nhân không phải ở tụy mặc dù bệnh cảnh là viêm tụy.

Một khối u nhỏ bằng đầu ngón tay ở tuyến cận giáp làm lượng canxi trong máu tăng rất cao, từ đó gây nên bệnh cảnh viêm tuỵ cấp. Bệnh nhân sau đó trải qua một cuộc mổ trong 2 tiếng đồng hồ để loại bỏ hoàn toàn khối u này và xuất viện trong tình trạng ổn định, TS.BS Trần Quang Khánh cho biết. 

BSCKII Nguyễn Trung Thành cùng đồng nghiệp đang hội chẩn về ca bệnh.

Nếu không tìm được nguyên nhân, sẽ còn tái phát viêm tụy, sỏi thận...

Tuyến tụy là một tuyến lớn phía sau dạ dày. Bình thường, tuyến tụy sẽ tiết ra các men tụy amylase, lipase, trypsin... giúp tiêu hóa thức ăn. Các men này được tiết ra dưới dạng không hoạt động và chúng chỉ được hoạt hóa trở thành dạng hoạt động ở tá tràng. Vì một nguyên nhân nào đó làm các men này bị hoạt hóa trong chính lòng ống tụy chuyển thành dạng hoạt động gây phá hủy chính các mô tụy và dẫn đến tình trạng viêm tụy cấp.

Viêm tụy cấp là một trong những cấp cứu nội khoa, bệnh có thể diễn tiến nhanh và có nhiều biến chứng tại chỗ lẫn toàn thân với tiên lượng nặng nếu không được điều trị phù hợp.

Những nguyên nhân thường gặp ở Việt Nam gây viêm tuỵ cấp bao gồm: sỏi mật, uống nhiều rượu, tăng triglycerid máu (chiếm tới 75 - 80% nguyên nhân gây viêm tuỵ cấp). Ngoài ra, khoảng 15% trường hợp không thể tìm ra nguyên nhân.

Thông thường chúng ta có 4 tuyến cận giáp, hai trên và 2 dưới. Cận giáp (Parathyroid) là những tuyến nhỏ, hình oval, nằm sát cạnh tuyến giáp, kích thước khoảng 6x4x2mm, mỗi tuyến nặng khoảng 0,5g. U tuyến cận giáp (Parathyroid Adenoma) có thể gặp ở mọi lứa tuổi, trong đó phụ nữ có nguy cơ mắc u tuyến cận giáp cao gấp 3 lần nam giới.

Theo BSCKII Nguyễn Trung Thành, Trưởng khoa Nội Tổng hợp, u tuyến cận giáp là một bệnh lý hiếm gặp. Chẩn đoán thường nhầm lẫn hoặc bỏ sót do bệnh cảnh lâm sàng rất đa dạng, biểu hiện nhiều chuyên khoa khác nhau.

Y khoa luôn ẩn chứa nhiều điều lắt léo, có những lúc nguyên nhân chính của bệnh lại nằm ở một nơi khác chứ không phải tại nơi mà triệu chứng khó chịu biểu hiện ra. (Ảnh minh họa)

Các dấu hiệu lâm sàng không đặc hiệu chiếm 80%, chủ yếu là mệt mỏi, sụt cân, khát nhiều, tiểu nhiều. Các dấu hiệu về xương gặp 20% chủ yếu đau nhức xương khớp, nhất là gây đau ở các xương dài, cột sống, xương chậu; loãng xương. Thậm chí bệnh nhân có thể gặp tình trạng gãy xương tự nhiên, lâu liền. Răng rụng sớm, biến dạng ở xương xảy ra muộn hơn. Còn u tuyến cận giáp gây viêm tụy cấp là bệnh cảnh cực kỳ hiếm gặp. 

Nếu không tìm được căn nguyên sâu xa này, một ngày nào đó bệnh nhân trên có thể bị viêm tuỵ cấp tái phát trở lại. Ngoài ra, bệnh còn làm tăng nguy cơ sỏi thận và các biến chứng liên quan. 80% bệnh nhân cường chức năng tuyến cận giáp bị sỏi thận.

Các tác động khác từ u tuyến cận giáp có thể làm yếu cơ mức độ trung bình hoặc nặng gây khó khăn khi vận động, teo cơ. Đa số bệnh nhân còn cảm thấy rất mệt mỏi, lo lắng, suy giảm trí nhớ, dễ bị ức chế, tăng phản xạ thần kinh. Một số triệu chứng khác ở đường tiêu hóa do u tuyến cận giáp cần chú ý: Chán ăn, buồn nôn, đau thượng vị, táo bón, có thể loét dạ dày - hành tá tràng.