Ngộ độc nặng sau ăn cua

TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, hiện trung tâm đang điều trị cho bệnh nhân Đỗ Văn Ch. (46 tuổi, ở Tĩnh Gia, Thanh Hóa) bị ngộ độc nặng, đã bị ngừng tim sau khi ăn cua mặt quỷ.

Bệnh nhân được chuyển từ tuyến dưới đến viện lúc 14h30 ngày 27/3, tình trạng hôn mê, liệt hoàn toàn, dùng thuốc vận mạch, bóp bóng và đặt nội khí quản. Hiện bệnh nhân được điều trị hồi sức, thở máy, vận mạch, hạ thân nhiệt chỉ huy để bảo vệ não. Tình trạng ngộ độc của bệnh nhân rất nặng, cần được theo dõi chặt chẽ và điều trị tích cực. Hiện tiên lượng của bệnh nhân rất dè dặt.

Bệnh nhân đang được hồi sức tích cực tại Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai

Theo lời kể của người nhà, vào khoảng 2h ngày 27/3, bệnh nhân có ăn 1- 4 con cua đã được luộc chín (người dân địa phương gọi loài cua này là “còng chữ thập”). Sau ăn khoảng 2h, bệnh nhân thấy mệt kèm buồn nôn, nôn nhiều và tê bì miệng, lưỡi, chân tay nên được đưa đi cấp cứu tại Bệnh viện Đa khoa Hợp Lực Tĩnh Gia trong tình trạng nói khó, yếu nhẹ tứ chi. Đến khoảng 9h, bệnh nhân yếu không thể nói được, không cử động được tay chân, khó thở, suy hô hấp và ngừng tuần hoàn, được ép tim và chuyển đến Bệnh viện Bạch Mai. Gia đình bệnh nhân cho biết, trước đây đã từng ăn loài cua này một vài lần nhưng không có hiện tượng gì, đến lần này thì bị ngộ độc.

Theo TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, ở Việt Nam hiện có ít nhất 3 loại cua biển độc được biết tới là Cua mặt quỷ (tên khoa học là Zosimus aeneus); Cua hạt (Platypodia granulosa) và Cua Florida (Atergastis floridus), được phân bố ở các vùng biển của miền Trung, Nha Trang và một số vùng khác. Trong phần thịt và trứng của cua có chứa một vài loại độc tố khác nhau. Đáng chú ý là độc tố tetrodotoxin, gonyautoxin và saxitoxin. Đặc điểm của các độc tố này là bền vững với nhiệt. Đây là độc tố cực mạnh với hệ thần kinh, chỉ cần 0,5mg đã có thể gây tử vong cho người lớn. Khi xâm nhập vào cơ thể, độc tố này gây liệt tất cả các cơ, ban đầu có biểu hiện tê bì môi lưỡi chân tay, sau đó là liệt tất cả các cơ, đồng tử giãn, có thể co giật, tụt huyết áp, loạn nhịp tim. Phần lớn những trường hợp tử vong là suy hô hấp do liệt các cơ.

Diễn biến ngộ độc cua mặt quỷ rất nhanh, có thể xuất hiện sau ăn trong vòng vài tiếng. Nhiều trường hợp bệnh nhân ăn ngoài biển, trên tàu, trên đảo, bị ngộ độc và khi đưa vào bờ thì không kịp cứu chữa.

Mẫu cua bệnh nhân ăn được gia đình đưa đến.

TS.BS Nguyễn Trung Nguyên khuyên, khi nghi ngờ ăn phải hải sản nhiễm độc cần nhanh chóng gọi cấp cứu, đồng thời tìm mọi cách để nôn hết thức ăn ra ngoài. Khi đến bệnh viện, người ngộ độc sẽ được uống than hoạt tính để hút hết chất độc còn sót lại trong đường ruột, rửa dạ dày và điều trị tích cực...các triệu chứng của ngộ độc.

Các độc tố chết người khi hải sản ăn phải tảo độc

TS Nguyễn Tử Cương, nguyên Cục trưởng Cục Quản lý Nông lâm thủy sản cho biết, người dân phải hết sức cảnh giác và tuyệt đối không nên ăn các loài hải sản lạ, đặc biệt là các loài được cảnh báo có độc tố. 

Chẳng hạn, độc tố gây tiêu chảy (Diarshetic Shellfish Poisoning - DSP) sinh ra do nhuyễn thể ăn phải tảo độc nhóm Dinoflagellate. Sau 30 phút đến vài giờ sau khi ăn phải nhuyễn thể (nghêu, sò) người bệnh sẽ bị rối loạn đường ruột (tiêu chảy, nôn mửa, đau bụng).

Độc tố gây liệt sơ (Paralytic Shellfish Poisoning - PSP) sinh ra do nhuyễn thể ăn phải tảo độc Gonyaulax catennella và G.tamarensi với triệu chứng tê yếu cơ, khó thở liệt cơ.

Độc tố gây mất trí nhớ (Amnesic Shellfish Poisoning - ASP) sinh ra do nhuyễn thể ăn phải tảo độc Digenea simplex gây trở ngại cho chu trình vận chuyển thần kinh ở não; gây buồn nôn và tiêu chảy sau 30 phút – 6 giờ, tác động dạ dày, thần kinh gây hoa mắt, choáng ngất, có thể bình phục sau vài ngày, nồng độ cao có thể phá hủy tế bào thần kinh tạm thời hoặc vĩnh viễn gây mất trí nhớ, có thể dẫn đến tử vong.

Độc tố gây rối loạn đường ruột, hệ thần kinh và tim (Ciguatera - CFP) là loại độc tố gây độc phổ biến nhất, có khoảng 400 loài hải sản có thể nhiễm độc. Liều lượng gây hại là 1 ppb. CFP sinh ra do tảo độc sống tại các rạn san hô, các loài hải sản ăn phải loại tảo này hoặc ăn phải chuỗi thức ăn có loài tảo này sẽ tích lũy độc tố trong cơ thể người ăn với triệu chứng: Nôn, tiêu chảy, ngứa, mệt kéo dài 2 – 3 ngày có khi đến 1 năm. Có thể gây vỡ mạch máu dẫn đến tử vong. Độc tố thần kinh: Tetrodotoxin là chất độc thần kinh, rất độc, gây tử vong cao, chất này cũng được phân lập từ một số loài vi khuẩn có ở da và nội tạng ở kỳ nhông, bạch tuộc, đốm xanh, cóc và cá nóc...

Theo Viện Hải dương học Nha Trang, cua mặt quỷ có phần vỏ ngực rộng nhất khoảng gần 90mm, dài khoảng 55mm, kích thước cua nhỏ gọn trong lòng bàn tay. Trên mai của có nhiều u lồi dẹt ở ngoài vỏ và màu sắc bắt mắt không giống các loài cua biển thực phẩm.

Chất độc của cua mặt quỷ hình thành do nguồn thức ăn chính là các loại tảo trong rạn san hô. Sau đó tích tụ chủ yếu trong thịt, trứng và nhiều nhất là trong thịt càng và chân. Ngoài chất độc Saxitonin, cua mặt quỷ còn có thêm hai chất độc khác là Neurotoxin và Tetrodotoxin, tương tự như chất độc trong cá nóc. Các độc tố này đều có độc tính mạnh, tác động trực tiếp tới hệ thần kinh, ức chế hô hấp.