Rối loạn giấc ngủ ở người già theo Tây y có nhiều nguyên nhân: Rối loạn giấc ngủ nguyên phát - không do bệnh lý khác hoặc nguyên nhân tâm thần: mà do suy giảm chức năng: Hệ quả của quá trình lão hóa tự nhiên. Khi tuổi càng cao, các tế bào, cơ quan trong cơ thể dần trở nên lão hóa, trong đó các tế bào thần kinh bị hủy hoại và suy giảm chức năng so với người trẻ tuổi gây ra mất ngủ, khó ngủ, luôn cảm thấy buồn ngủ hoặc ngủ không yên giấc; ngưng thở hoặc hơi thở bị gián đoạn trong lúc ngủ; Hội chứng chân không yên (RLS): Cảm thấy rất muốn cựa quậy chân khi ngủ; Rối loạn tứ chi theo chu kỳ hay còn gọi là chân tay cử động trong vô thức; Rối loạn giấc ngủ nhịp sinh học hoặc chu kỳ ngủ – thức bị gián đoạn; Mất ngủ vừa là một triệu chứng, vừa là bệnh. Trầm cảm, lo lắng hay sa sút trí tuệ là những nguyên nhân làm tăng nguy cơ rối loạn giấc ngủ, đặc biệt là chứng mất ngủ.

Rối loạn giấc ngủ do các bệnh lý nội khoa: Đau xương khớp, viêm phế quản mạn tính, ho kéo dài, hen suyễn; các bệnh về đường tiêu hóa như đau dạ dày, viêm đại tràng, đầy bụng khó tiêu, tiểu nhiều về đêm, bệnh tiểu đường, Parkinson, Alzheimer, đau mãn tính, bệnh về tim mạch, thần kinh, tiêu hóa, hô hấp, rối loạn đi tiểu... Hơn nữa, rối loạn giấc ngủ còn do thuốc: thuốc lợi tiểu, thuốc huyết áp, thuốc chống trầm cảm, corticosteroid (prednisone)...; Do môi trường: ô nhiễm tiếng ồn, không gian ngủ thiếu trong lành hoặc nơi ở chật chội...; Do chế độ ăn, uống, sinh hoạt không hợp lý...

Thực phẩm bồi bổ cho người già mất ngủ.

Theo Đông y, người già ngủ không ngon là do tâm khí và tâm huyết hư khuyết gây nên, điều chỉnh ăn uống là hết sức quan trọng. Việc không cung cấp đủ dinh dưỡng, thiếu vitamin và khoáng chất cần thiết khiến cơ thể không được nạp đủ năng lượng từ đó gây nên tình trạng mất ngủ triền miên.

Vì vậy, để phòng tránh mất ngủ, người già cần bổ sung đầy đủ dinh dưỡng, vitamin và khoáng chất để giúp hỗ trợ tăng cường sức đề kháng, giảm mệt mỏi và ăn ngủ tốt hơn. Nguồn thực phẩm hằng ngày nên đảm bảo cung cấp đủ các vitamin nhóm A, C, B, E… và khoáng chất cần thiết như kẽm, selen, magie… cho người lớn tuổi để chống oxy hóa cũng như tăng cường hệ miễn dịch.

Thức ăn cần phải thanh đạm dễ tiêu như ngũ cốc các loại, đậu các loại và chế phẩm đậu, rau xanh, quả, nấm các loại, cá các loại, thịt nạc, gia cầm, sữa bò... 

Cháo thịt nạc nấm hương: Nấm hương tươi 50g, thịt lợn nạc 60g, gạo tẻ 1 ít. Nấm hương và thịt nạc rửa sạch thái nhỏ, cho vò nồi cháo đang sôi đun chín, cho gia vị vào là ăn được.

Cháo hợp hoan hoa: Hợp hoan hoa 10g, gạo tẻ 60g, đường phèn vừa đủ. Cho hợp hoan hoa và đường phèn vào trong nồi cháo đã đun chín, đun thêm 10 phút nữa là có thể ăn được.

Đảng sâm. long nhãn hầm tim lợn: Đảng sâm 20g, đương quy 10g, long nhãn, tim lợn 1 quả rửa sạch thái miếng, cho vào bát, cho nước vừa, đun cách thủy cho chín, ăn tim lợn uống nước canh.

Canh rùa, táo, bách hợp: Bách hợp 30g, thịt rùa 60g, hồng táo 10 quả bỏ hạt. Cho vào cùng nấu chín, nêm gia vị vừa ăn.

Viên hạch đào, vừng, lá dâu: Hạch đào nhân, vừng đen, lá dâu mỗi loại 60g, lần lượt xay tán nhỏ, trộn đều, mật ong luyện chín hòa vào, viên thành viên, mỗi lần 9g, mỗi ngày 2 lần.

Để tránh ảnh hưởng đến giấc ngủ, người già cần kiêng trà đặc, cà phê, các thứ béo ngọt nặng mùi như thịt mỡ, mỡ động vật, nội tạng động vật và thức ăn có chứa hàm lượng cholesterol cao. Thức ăn ngọt, mặn cũng cần hạn chế vừa phải.

Lương y Hoài Vũ (Hội Đông y Việt Nam)