Chất béo chuyển hóa là gì?

Chất béo chuyển hóa là một loại axit béo có hại có cả dạng tự nhiên và nhân tạo.

Hầu hết chất béo chuyển hóa là nhân tạo được tạo ra thông qua một quy trình công nghiệp bổ sung hydro vào dầu thực vật lỏng để tạo thành chúng rắn hơn.

Chất béo chuyển hóa cũng được tìm thấy một lượng nhỏ trong các thực phẩm làm từ sữa, thịt động vật.

Tuy nhiên, chất béo chuyển hóa tự nhiên không đáng lo ngại bằng chất béo chuyển hóa nhân tạo. Hiện chưa có đủ nghiên cứu để xác định xem liệu những chất béo chuyển hóa tự nhiên có tác động xấu đến mức cholesterol như chất béo chuyển hóa được sản xuất công nghiệp hay không.

Chất béo chuyển hóa nhân tạo được tạo nên bởi mỡ và dầu qua tinh chế, xuất hiện trong thực phẩm chế biến thông qua cách sử dụng dầu thực vật được hydro hóa hoặc hydro hóa một phần (chiên ngập dầu, nướng....).

Các axit béo chuyển hóa nhân tạo được sản xuất bằng cách thêm hydro - một quá trình được gọi là hydro hóa một phần - vào dầu lỏng; điều này làm cho chúng rắn ở nhiệt độ phòng, ổn định hơn trong quá trình chiên ngập dầu lặp đi lặp lại và kéo dài thời gian bảo quản.

Axit béo chuyển hóa chứa dầu có thể được bảo quản lâu hơn, thực phẩm có thể được biến đổi thành hình dạng, kết cấu và hương vị như mong muốn, giúp tăng thêm lợi nhuận cho các nhà sản xuất. Tuy nhiên nó cũng là nguồn thực phẩm gây hại nhất cho sức khỏe người sử dụng.

Mối nguy hại của chất béo chuyển hóa đối với cơ thể. Ảnh minh họa

Chất béo chuyển hóa có hại gì cho sức khỏe?

Chất béo chuyển hóa là loại chất béo có hại nhất có thể gây ảnh hưởng xấu đến cơ thể con người hơn bất kỳ thành phần nào khác trong chế độ ăn uống.

Theo ThS. BS Lê Trịnh Thủy Tiên, chuyên khoa Dinh dưỡng, Hội Dinh dưỡng Lâm sàng Việt Nam, chất béo chuyển hóa có thể được tìm thấy trong nhiều loại thực phẩm, bao gồm bánh các loại và các thực phẩm nướng khác; đồ ăn nhanh như gà rán, pizza, khoai tây chiên; đồ chiên rán nhiều dầu; đồ ăn chế biến sẵn như bắp rang bơ, snack, mì ăn liền.

Tác động đến mức cholesterol

Chất béo chuyển hóa làm tăng mức cholesterol xấu (LDL) và làm giảm mức cholesterol tốt (HDL). Nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Dinh dưỡng lâm sàng Hoa Kỳ cho thấy có bằng chứng rõ ràng rằng acid béo chuyển hóa làm tăng nồng độ cholesterol LDL trong huyết tương và làm giảm nồng độ cholesterol HDL.

Làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim

Tiêu thụ quá nhiều thực phẩm có chất béo chuyển hóa có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim và đột quỵ. Nghiên cứu từ Trường Y Harvard bao gồm các thử nghiệm có kiểm soát và nghiên cứu quan sát cho thấy việc tiêu thụ acid béo chuyển hóa từ dầu hydro hóa một phần "ảnh hưởng xấu đến nhiều yếu tố nguy cơ tim mạch và góp phần đáng kể vào việc tăng nguy cơ mắc các biến cố tim mạch vành".

Chất béo chuyển hóa cũng liên quan đến sự phát triển của bệnh tim mạch và hội chứng chuyển hóa. Lượng chất béo chuyển hóa tiêu thụ có liên quan đến nhiều biến chứng tim mạch, bao gồm xơ vữa động mạch và các tác động có hại khác đến tim mạch.

Tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường

Chất béo chuyển hóa cũng đã được chứng minh là góp phần gây ra bệnh béo phì và đái tháo đường. Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Y học New England bao gồm hơn 84.000 phụ nữ không mắc bệnh tim, đái tháo đường và ung thư khi nghiên cứu bắt đầu.

Trong 16 năm theo dõi, các nhà nghiên cứu đã ghi nhận 3.300 trường hợp mới mắc bệnh đái tháo đường type 2, trong đó thừa cân và béo phì là những yếu tố dự báo quan trọng nhất. Họ nhấn mạnh rằng, những người tiêu thụ nhiều acid béo chuyển hóa nhất có nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường cao hơn 40% so với những người có chế độ ăn uống và lối sống lành mạnh hơn.

Làm thế nào để hạn chế chất béo chuyển hóa?

Việc hạn chế chất béo chuyển hóa sẽ có lợi cho sức khỏe. Bởi vì đã có nhiều nghiên cứu chỉ ra, nếu tiêu thụ nhiều chất béo chuyển hóa có thể dẫn tới bệnh tim mạch, tiểu đường…

Thực hiện chế độ ăn uống đủ chất, cân bằng. Ưu tiên lựa chọn những thực phẩm có lợi cho sức khỏe có nguồn gốc tự nhiên, toàn phần như: trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt, các sản phẩm từ sữa ít béo, thịt gia cầm, cá và các loại hạt.

Nên ăn thực phẩm chứa chất béo lành mạnh không bão hòa như: dầu hạt cải, dầu ô liu, dầu hướng dương; các loại hạt; các loại cá giàu axit béo omega-3 như cá hồi, cá thu, cá ngừ, cá trích, cá mòi, cá cơm...

Hạn chế thịt đỏ và thức ăn, đồ uống có đường.

Hạn chế tối đa ăn các loại thực phẩm chế biến sẵn và thức ăn nhanh như: bánh mì kẹp thịt, gà rán, xúc xích, khoai tây chiên, các loại bánh nướng, bánh ngọt, bánh quy, bánh pizza…