Hỏi: Tôi thấy nhiều người bị sốt xuất huyết tiểu cầu tụt thấp nhưng không được truyền tiểu cầu vì nghe nói cô đặc máu mới nguy hiểm còn tiểu cầu thấp vẫn không sao. Xin Khoa học & Đời sống tư vấn.

Nguyễn Phương Thanh (Hà Nội)

Mắc sốt xuất huyết: Cô đặc máu hay tiểu cầu thấp nguy hiểm?

Trả lời: Những ngày gần đây rất nhiều bệnh nhân, người quen, đồng nghiệp của tôi mắc sốt Dengue gọi điện cho tôi cầu cứu để nhập viện vì lo sợ tiểu cầu tụt thấp, hoặc đề nghị cho truyền tiểu cầu. Tuy nhiên, trong điều trị sốt xuất huyết không sợ xuất huyết (tiểu cầu thấp), mà chỉ sợ cô đặc máu (Hematocrit cao).

Bởi trong công thức máu, chỉ số Hematocrit (Hct) mới là quan trọng để phản ánh mức độ cô đặc máu. Nếu Hct tăng thì có nguy cơ thoát huyết tương, cô đặc máu có thể dẫn đến sốc giảm thể tích.

Phần lớn các trường hợp giảm tiểu cầu, thậm chí xuống rất thấp (dưới 10 G/L), cũng không gây xuất huyết và sau đó đều tự hồi phục sau 7-10 ngày. Trong khi các trường hợp tử vong thường do đến viện muộn, máu bị cô đặc gây sốc, rối loạn đông máu và suy đa tạng, xử trí lúc này hết sức khó khăn.

Nếu qua ngày thứ 5-6 mà không có cô đặc máu, không chảy máu, thể trạng tỉnh táo thì dù tiểu cầu thấp thế nào cũng không cần phải truyền tiểu cầu và nên cho xuất viện, theo dõi tại nhà, tránh quá tải bệnh viện và giảm áp lực cho các Trung tâm huyết học vì lấy đâu ra tiểu cầu mà truyền cho đủ.

Do vậy, WHO và CDC Hoa Kỳ đã khuyến cáo, bệnh sốt xuất huyết không phải chỉ là bệnh của tiểu cầu, mà là bệnh lý rối loạn huyết động toàn thân và không nên truyền tiểu cầu kể cả khi nó xuống rất thấp, thực tế nhiều trường hợp tiểu cầu chỉ còn 5-10 nhưng rồi cũng sẽ hồi phục hoàn toàn sau khoảng 1 tuần mà không phải truyền tiểu cầu.

Vì vậy, đừng quá chú trọng vào số lượng tiểu cầu (xuất huyết) mà hãy để ý đến tình trạng cô đặc máu (Hematocrit tăng, tràn dịch màng bụng, màng phổi), để có thể phát hiện sớm và xử lý kịp thời sốc giảm thể tích, hạn chế thấp nhất tỷ lệ tử vong.…

PGS.TS Đỗ Duy Cường (Giám đốc Trung tâm Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai)