Khám phá

Lý do các cơn bão thường có tên?

  • Tác giả : Tuấn Huy (T/H)
Theo Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO), các cơn bão nhiệt đới được đặt tên theo quy tắc ở từng khu vực.

Các cơn bão được đặt tên với mục đích đơn giản hóa việc trao đổi thông tin và liên lạc, đồng thời giảm thiểu nhầm lẫn khi hai hoặc nhiều cơn bão xảy ra cùng lúc.

Bão nhiệt đới có thể kéo dài trong một tuần hoặc lâu hơn. Do đó, đôi khi, hai hoặc nhiều cơn bão có thể xảy ra cùng lúc. Để tránh nhầm lẫn, các nhà khí tượng học sẽ đặt tên cho từng cơn bão.

Theo Tổ chức Khí tượng Thế giới (World Meteorological Organization - WMO), các cơn bão nhiệt đới được đặt tên theo quy tắc ở từng khu vực.

Từ năm 1950, các cơn bão ở Đại Tây Dương và nam bán cầu (Ấn Độ Dương và Nam Thái Bình Dương) được đặt tên nhưng không theo quy tắc cụ thể. Đến năm 1953, các cơn bão nhiệt đới sẽ được đặt tên theo tên nữ giới, sắp xếp theo bảng chữ cái.

Đến năm 1978, tên nam giới được bổ sung vào danh sách và xen kẽ với tên nữ giới. Ví dụ, nếu cơn bão đầu tiên trong năm bắt đầu bằng chữ A - Anne, cơn bão tiếp theo sẽ bắt đầu bằng chữ B - Bernard.

Với riêng khu vực Đại Tây Dương, WMO sử dụng danh sách gồm 21 tên để đặt cho các cơn bão. Tổng cộng, 6 danh sách sẽ được sử dụng luân phiên qua các năm. Theo đó, danh sách tên bão năm 2019 sẽ được sử dụng lại vào năm 2025. Điểm đặc biệt, tên các cơn bão không bắt đầu bằng các chữ cái Q, U, X, Y hoặc Z.

Các quốc gia ở Bắc Ấn Độ Dương bắt đầu sử dụng hệ thống mới để đặt tên cho các cơn bão nhiệt đới từ năm 2020. Những cơn bão được liệt kê theo thứ tự bảng chữ cái, theo từng quốc gia và được đặt bằng những cái tên trung tính.

Quy tắc chung là danh sách đặt tên các cơn bão được đề xuất bởi Cơ quan Khí tượng Thủy văn Quốc gia (NMHSs). Danh sách này được các cơ quan tương ứng phê duyệt tại các phiên họp hàng năm hoặc hai năm một lần.

Với khu vực Tây Bắc Thái Bình Dương và Biển Đông (trong đó có các cơn bão đổ bộ vào Việt Nam), phần lớn cơn bão được đặt tên theo tên địa danh, động vật hoặc thực vật. Mỗi quốc gia được đặt 10 tên bão, chia thành 5 danh sách và sẽ xoay vòng theo năm.

Theo WMO, tên quốc tế của các cơn bão tại Việt Nam được đăng ký bao gồm: Sơn Tinh, Cỏ May, Ba Vì, Côn Sơn, Sơn Ca, Trà Mi, Hạ Long, Vàm Cỏ, Sông Đà, Sao La. Trong khi đó, Trung Quốc đăng ký tên cho bão như sau: Long Vương (đã thay thế bởi Hải Quỳ), Ngộ Không, Ngọc Thố, Hải Yến, Phong Thần, Hải Thần, Đỗ Quyên, Điện Mẫu, Hải Mã và Hải Đường.

Không có quy định cụ thể nhắc đến việc hạn chế số lượng tên gọi của bão trong một năm. Bão sẽ được đặt tên trong danh sách lấy theo trình tự lần lượt từ trên xuống dưới. Ví dụ, sau bão Sonca, cơn bão tiếp theo ở khu vực tây bắc Thái Bình Dương sẽ được đặt tên là Nesat.

Khi gây thiệt hại nặng nề cho khu vực đi qua, những cơn bão này sẽ bị xóa khỏi danh sách. Ví dụ, Hàn Quốc từng đề nghị loại bỏ tên bão Saomai (Việt Nam đề cử) ra khỏi danh sách tên bão vì đã gây hậu quả nghiêm trọng cho Hàn Quốc. Việt Nam cũng đã đề nghị bỏ tên bão Chanchu do Hàn Quốc đặt vì đã gây hậu quả nghiêm trọng cho Việt Nam.

Nhiều tên bão nổi tiếng khác như Mangkhut (Philippines, 2018), Irma and Maria (Caribbean, 2017), Haiyan (Philippines, 2013), Sandy (USA, 2012), Katrina (USA, 2005), Mitch (Honduras, 1998) và Tracy (Darwin, 1974) cũng bị WMO loại khỏi danh sách vì lý do trên.

Tuấn Huy (T/H)

BẢN DESKTOP