Ít ai biết rằng, trên những sườn đồi thoai thoải ở nhiều vùng núi phía Bắc Việt Nam có một loài cây hoang dại với hình dáng độc đáo, mang trong mình cả giá trị kinh tế lẫn văn hóa đặc sắc. Đó chính là cây kim anh, hay còn được biết đến với nhiều tên gọi khác như thích lê tử hay đường quán tử. Quả kim anh với hình thù như những chiếc chùy nhỏ màu vàng óng ánh, là nguồn cảm hứng cho nhiều câu chuyện dân gian và cũng là một nguồn tài nguyên quý giá.

Cây kim anh.

Thuộc họ hoa hồng, kim anh là loài cây bụi thường xanh, gai góc nhưng tràn đầy sức sống. Toàn thân cây, từ thân cho đến quả, đều phủ đầy gai, tuy nhiên gai trên quả nhỏ và mềm hơn so với gai trên thân. Vào mùa thu, khi những quả kim anh chín vàng rực rỡ, đó cũng là lúc người dân bắt đầu thu hoạch.

Với những người lớn tuổi, quả kim anh là nguyên liệu chính để tạo nên những bình rượu thuốc thơm ngon, bổ dưỡng. Quả kim anh sau khi thu hoạch được rửa sạch, phơi khô rồi ngâm với rượu trắng, tạo nên một loại rượu có hương vị đặc trưng, được cho là có tác dụng bổ thận, tráng dương, bổ máu.

Tuy nhiên, kim anh không chỉ có giá trị trong việc chế biến rượu. Kim anh còn có vị chua ngọt đặc biệt, thêm một chút vị chát. Nó thường được sử dụng để điều trị các bệnh như tiểu đêm, tiểu són, mộng tinh, yếu sinh lý, sa trực tràng và khí hư bất thường ở phụ nữ.

Theo y học hiện đại, nước sắc quả cây kim anh có tính chất sát khuẩn mạnh và ức chế khả năng hoạt động của một số loại vi khuẩn gây hại như: E.Coli, tụ cầu vàng. Ngoài ra, nước thuốc sắc còn có tác dụng ức chế sự sinh sản của virus cúm.

Trên thực nghiệm, tình trạng xơ vữa động mạch do ăn nhiều cholesterol có thể được điều trị bằng quả kim anh trong 2 – 3 tuần. Trong tất cả các ca điều trị, lượng beta-lipoprotein và cholesterol trong máu đều giảm. Tuy nhiên, những người đang bị táo bón, nóng trong tuyệt đối không nên dùng.

Ngày nay, quả kim anh còn mang lại giá trị kinh tế cho người dân. Nhiều người thu hoạch quả kim anh để bán cho các hiệu thuốc đông y, tận dụng giá trị dược liệu của loài cây này để cải thiện thu nhập.

Có thể thấy, kim anh không chỉ là một loại cây mọc hoang dại, từ những câu chuyện tuổi thơ gắn liền với vị chua ngọt của quả kim anh cho đến giá trị kinh tế mà nó mang lại, loài cây này cho chúng ta cảm nhận được sự ban tặng của thiên nhiên, thêm trân trọng hơn từng cây cỏ trên mảnh đất quê hương.