Cấp cứu vì tự ý ngừng thuốc

TS.BS Nguyễn Như Vinh, Trưởng khoa Thăm dò chức năng hô hấp, Bệnh viện Đại học Y dược TPHCM đang khám cho người bệnh.

Bệnh nhi Ngô Văn B. (14 tuổi, quận 10, TPHCM) vừa vào cấp cứu tại Bệnh viện Đại học Y dược TPHCM trong tình trạng ho nhiều, khó thở và khò khè. Các bác sĩ cho biết, B. bị hen phế quản cấp. Cách đây 1 năm, em được chẩn đoán mắc hen suyễn và điều trị tại địa phương. Hơn 2 tháng nay, thấy sức khỏe của em ổn, bố mẹ cho em ngưng dùng thuốc kê theo toa mỗi ngày của bác sĩ vì sợ dùng nhiều sẽ bị tác dụng phụ. Sau 2 tuần ngưng thuốc, em B. bị khó thở hơn, gia đình thấy vậy liền lấy thuốc dự phòng cho dùng nhưng triệu chứng không giảm. 

Sau đó, B. ho nhiều và khó thở nặng phải nhập viện cấp cứu. Ngay sau khi nhập viện, em được cho thở oxy, phun khí dung thuốc dãn đường thở, tiêm thuốc corticoid. Sau cấp cứu, em phải nằm viện thêm 3 ngày để điều trị và theo dõi sức khỏe. Các bác sĩ cho biết, nguyên nhân khiến tình trạng của em B. diễn tiến xấu hơn là do em tự ý ngưng thuốc, đến khi triệu chứng trở nặng lại chỉ uống thuốc dự phòng mà không biết cách sử dụng thuốc cắt cơn hen đúng lúc.

Bà Nguyễn Thị Cẩm V. (56 tuổi, quận 2, TPHCM) được chẩn đoán mắc hen phế quản kèm theo viêm mũi dị ứng và chàm nhiều năm nay. Bà V. dùng thuốc thường xuyên và tái khám định kỳ nên tình trạng hen được kiểm soát tương đối tốt. Với cơ địa dị ứng, bà V. được bác sĩ khuyên không ăn các loại thức ăn mà bà đã từng bị dị ứng như tôm, một số hải sản... Tuy nhiên, thấy sức khỏe của mình ổn nên bà đã thử ăn món rau trộn cá ngừ. Sau khi ăn vài giờ, bà lên cơn khó thở nặng và phải vào viện cấp cứu. Tại Bệnh viện Đại học Y dược TPHCM, bà V. được nhanh chóng cho thở oxy, phun khí dung dãn phế quản, sử dụng các thuốc cấp cứu khác và theo dõi tình trạng sức khỏe…

Những sai lầm gây cơn hen cấp

Tại Bệnh viện Đại học Y dược TPHCM, mỗi ngày có hơn 50 lượt người bệnh đến khám vì hen. Trong đó, khoảng 50% người bệnh tái khám với tình trạng bệnh tương đối ổn định, 50% người bệnh đến khám lần đầu với các triệu chứng ho kéo dài, khò khè và khó thở. 

Hen là một bệnh mạn tính đòi hỏi phải điều trị lâu dài, phần lớn thời gian điều trị diễn ra tại nhà thông qua việc người bệnh sử dụng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ, chủ động tránh các yếu tố bất lợi cho bệnh và xử lý các cơn hen cấp nhẹ nếu xảy ra. Do vậy, bệnh hen có được kiểm soát tốt hay không, tình trạng cấp cứu hay tử vong có xảy ra hay không phụ thuộc rất lớn vào việc tuân thủ điều trị tại nhà. 

Trên thực tế đã có không ít người bệnh phải nhập viện cấp cứu vì không tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ khi tự chăm sóc tại nhà. Không sử dụng thuốc theo toa của bác sĩ, sử dụng thuốc cắt cơn thường xuyên mà không dùng thuốc dự phòng, tự ý ngưng thuốc, không tránh các loại thực phẩm hoặc các yếu tố môi trường có thể gây hại… là những sai lầm thường gặp ở người bệnh hen suyễn. Những sai lầm này có thể khiến người bệnh nhanh chóng lên cơn hen cấp, khó thở nặng phải nhập viện cấp cứu. Nếu không được cấp cứu kịp thời, người bệnh có nguy cơ suy hô hấp, thậm chí khó thở dẫn đến tử vong.

Trong quá trình điều trị bệnh hen, nếu người bệnh ho thành tràng dài, khò khè và khó thở thì cần nhận biết đây là các triệu chứng có thể bị lên cơn hen cấp. Khi đó cần dùng thuốc cắt cơn theo hướng dẫn của bác sĩ để làm dứt hoặc giảm các triệu chứng, nên lặp lại thuốc cắt cơn mỗi 15 - 20 phút nếu triệu chứng chưa giảm. Khi đã dùng thuốc cắt cơn 3 lần (trong vòng 1 giờ) mà triệu chứng không được cải thiện (hoặc nặng hơn sau 1 - 2 lần cắt cơn đầu tiên) thì phải nhanh chóng liên hệ với bác sĩ điều trị và đến cơ sở y tế gần nhất để được cấp cứu kịp thời. Trên đường di chuyển nên tiếp tục sử dụng thuốc cắt cơn mỗi 15 - 20 phút cho đến khi triệu chứng giảm đáng kể hoặc khi đến được cơ sở y tế.

TS.BS Nguyễn Như Vinh (Trưởng khoa Thăm dò chức năng hô hấp, Bệnh viện Đại học Y dược TPHCM)