Không nước nào có cơ chế rút bảo hiểm xã hội một lần dễ như Việt Nam

Sáng nay (6/6), Bộ trưởng LĐTB&XH Đào Ngọc Dung là thành viên Chính phủ đầu tiên đăng đàn trả lời chất vấn tại Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khoá XV.

Bộ trưởng LĐTB&XH Đào Ngọc Dung là thành viên Chính phủ đầu tiên đăng đàn trả lời chất vấn tại Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khoá XV.

Gửi câu hỏi chất vấn tới Bộ trưởng Đào Ngọc Dung, đại biểu Trần Thị Diệu Thúy (đoàn TP HCM) cho biết, làn sóng rút bảo hiểm xã hội một lần trong công nhân lao động thời gian qua không giảm mà còn có dấu hiệu gia tăng, đặc biệt tăng cao khi có thông tin Chính phủ chuẩn bị trình Quốc hội phương án sửa Luật Bảo hiểm xã hội. Theo đại biểu, có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên, nhưng quan trọng nhất là bất an đối với sự ổn định của chính sách. Đại biểu đề nghị Bộ trưởng chỉ rõ giải pháp xử lý vấn đề này.

Trả lời câu hỏi của đại biểu Trần Thị Diệu Thúy, Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung cho hay, trước năm 2019, số rút bảo hiểm bình quân một năm khoảng 500 ngàn, đến năm 2023, con số này tăng lên thành gần 900 ngàn.

Đại biểu Trần Thị Diệu Thúy (đoàn TPHCM) chất vấn Bộ trưởng Đào Ngọc Dung.

Số rút bảo hiểm 1 lần gần bằng số vào, đây là một nguy cơ. Nếu tình trạng rút bảo hiểm một lần không được hạn chế, thì có nguy cơ khó đảm bảo an sinh xã hội cho người già, người đến tuổi về hưu, hệ thống chính sách an sinh xã hội khó đảm bảo tính bền vững.

Ông Dung cho rằng, lý do là vì đời sống, thu nhập thấp, khó khăn, người lao động nghĩ đến khoản để dành này và rút. Qua quan sát thực tế, ông thấy, khu vực gia tăng rút là công nhân lao động và phía Nam chiếm tới 72%, phía Bắc, miền Trung ít hơn. Khi họp Chính phủ, ông đã báo cáo nguyên nhân của việc gia tăng rút bảo hiểm một lần.

"Xin thưa với đại biểu, Quốc hội, không có một quốc gia nào có cơ chế rút BHXH một lần dễ dàng như Việt Nam".

Bộ trưởng Dung dẫn lại điều 60 của Luật BHXH năm 2014 có hiệu lực 2016 rất nhân văn, quy định 4 nội dung, điều kiện rút BHXH một lần. Nhưng sau đó, luật chưa có hiệu lực, Quốc hội đã phải ban hành nghị quyết 93 cho phép rút BHXH một lần.

Một chuyên gia nước ngoài đã nói: "Việt Nam hào phóng quá, hào phóng cả chuyện cho hưởng 75% và chuyện này, đương nhiên bây giờ gỡ là khó. Thông lệ quốc tế chỉ cho rút chủ yếu khi mắc bệnh nan y và khi chuyển đi sống ở nước ngoài. Còn Việt Nam cho tự do và đã là quyền nên không cấm được".

Ngoài ra, quyền lợi rút hưởng cao, khi đóng 8% nhưng lại hưởng toàn bộ phần đóng của Nhà nước, doanh nghiệp. Từ đó, dẫn đến nhiều trường hợp chưa muốn rút nhưng thấy quyền lợi cao hơn nên rút và sau đó lại tham gia. Hiện nay, khoảng 1/3 người rút BHXH một lần đã quay trở lại, tiếp tục tham gia bảo hiểm.

Cùng với đó, theo Bộ trưởng, còn một nguyên nhân nữa, đó là việc tổ chức tuyên truyền, vận động, nhiều trường hợp đi rút nhưng khi được tuyên truyền lại không rút nữa.

Về giải pháp, Bộ trưởng cho rằng cần tính toán một cách căn cơ, trong đó sửa đổi Luật Bảo hiểm xã hội theo hướng không hạn chế mà tăng quyền lợi cho người đóng. Còn cách xử lý thì kỳ họp tới Quốc hội sẽ bàn các phương án cụ thể.

Đóng bảo hiểm xã hội 20 năm là quá dài

Bấm nút tranh luận với câu trả lời của Bộ trưởng, đại biểu Trần Thị Diệu Thúy cho hay, mong muốn của người lao động là chính sách của bảo hiểm phải nhất quán và có tính ổn định lâu dài, nếu không sẽ dẫn tới việc không an tâm của người lao động và tính toán tới việc rút một lần.

Bộ trưởng nói rằng, việc sửa luật sẽ không hạn chế và tăng quyền lợi của người lao động, vậy cụ thể như thế nào để người lao động an tâm hơn và xem xét lại các quyết định của mình.

Trả lời lần 2 câu trả lời chất vấn của đại biểu, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho hay, khi phân tích nguyên nhân rút bảo hiểm một lần, có nhiều nguyên nhân, trong đó quan trọng nhất là làm sao bảo đảm được cuộc sống, thu nhập cho người lao động.

Ngoài ra, ở phía Nam có thông tin sửa luật bảo hiểm sẽ ảnh hưởng tới quyền lợi của người lao động khi rút bảo hiểm lao động. Ở dây, có việc chưa làm tốt thông tin tuyên truyền, có trách nhiệm của các cơ quan liên quan.

Về việc sửa Luật BHXH, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung khẳng định, chắc chắn phải tính một cách tổng thể tới các chính sách. Ví dụ, nếu tiếp tục 20 năm thì không chờ được đủ tuổi. Nhất là những ngành nghề thâm dụng lao động, như may, dệt… kéo dài nam đủ 62 tuổi sẽ rất khó, đối với nữ cũng vậy. Phải tính toán giảm thời gian đóng xuống 15 năm, tiến tới có thể 10 năm theo thông lệ quốc tế. Tuy nhiên, đóng ít thì hưởng ít. Có nguyên tắc chia sẻ, nhưng chỉ là một phần, mà vẫn phải là bình đẳng, đóng hưởng.

Qua tham khảo các chuyên gia và bàn luận với các cơ quan chức năng, nếu dừng bảo hiểm một lần sẽ rất khó khăn, chắc chắn sẽ vẫn tiếp tục. Tuy nhiên, trong trường hợp nào được rút, rút như thế nào, mức rút ra sao… cá nhân Bộ trưởng không quyết định được, mà phải chờ tới Kỳ họp sau Quốc hội bàn, mong đại biểu thông cảm.

Phát biểu tranh luận tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn, ĐBQH Nguyễn Anh Trí - Đoàn ĐBQH TP Hà Nội cho rằng, con số người lao động rút bảo hiểm xã hội một lần thời gian qua rất đáng quan ngại. Tuy nhiên, việc người lao động rút bảo hiểm xã hội một lần thường là bất đắc dĩ và là nguyện vọng thực sự của họ nên cần được tôn trọng, nhưng cũng cần phải có giải pháp để đảm bảo Quỹ bảo hiểm này được ổn định. Để làm được điều này, nên chăng cân nhắc phương án trong 5 năm đầu tiên nếu người đóng rút thì chỉ được trả lại bằng đúng số tiền đã đóng và gia tăng dần quyền lợi cho người đóng trong những năm tiếp theo.

Tranh luận với Bộ trưởng Đào Ngọc Dung, đại biểu Lê Thanh Phong (đoàn TPHCM) cho rằng, Bộ trưởng đã nêu rõ một trong nguyên nhân khiến người lao động rút bảo hiểm xã hội một lần là do tình hình doanh nghiệp khó khăn, đứt gãy cung cầu khiến người lao động gặp nhiều khó khăn. Bộ trưởng cũng nêu một trong các giải pháp là sửa đổi Luật Bảo hiểm xã hội, thắt chặt lại quyền lợi của người tham gia bảo hiểm xã hội, tuy nhiên, giải pháp căn cơ là phải giải quyết tình trạng người lao động bị nghỉ việc, mất việc khiến cuộc sống của họ gặp khó khăn.

>>>Mời quý độc giả xem video: "Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà phát biểu giải trình cuối phiên họp ngày 31/5":