Một loài lan đột biến.

Ngày 29/6 hai chậu lan của anh Vũ Minh Thắng (chủ một vườn lan tại Hưng Yên) đã được chuyển nhượng cho anh Hoàng – một chủ vườn lan ở Vĩnh Phúc. Chậu Bạch Tuyết gồm 3 thân mẹ được có giá 2,2 tỷ đồng. Trong khi đó, cây nhỏ với 2 mầm gốc, có giá 400 triệu đồng. Cũng trong ngày 29/6, anh Doãn Vũ Hiếu – chủ một nhà vườn tại Vĩnh Phúc đã chuyển nhượng cho người chơi là chị Lưu Thùy Ngân (Phù Ninh, Phú Thọ) 4 chậu cây lan đột biến, trị giá 2,8 tỷ đồng. Bao gồm 2 chậu phi điệp Bạch Tuyết 5 cánh trắng và 2 chậu Hiển Oanh 5 cánh trắng. Nhiều người đặt câu hỏi về giá trị thực sự của những chậu cây này.

Đặc điểm của lan đột biến tiền tỷ

Theo ông Nguyễn Huy Tấn, Trung tâm Nghiên cứu bảo tồn và Phát triển Hoa lan Việt Nam, Hội Khoa học Phát triển Nông thôn Việt Nam (PHANO), người có nhiều năm nghiên cứu về hoa lan đột biến, lan đột biến có nhiều loài như chi lan giáng hương, hoàng thảo, ngọc điệp, phi điệp… song phổ biến nhất vẫn là lan phi điệp. Bất cứ chi lan nào cũng có gene đột biến, do vậy, số loài lan đột biến cũng rất phong phú và cách đột biến cũng khác nhau. Dòng lan đột biến phi điệp được người chơi lựa chọn nhiều hơn vì chúng dễ nhân giống, dễ trồng hơn và số lượng đột biến trong tự nhiên nhiều hơn.

Đặc điểm nhận dạng của lan đột biến so với hoa lan thông thường, theo ông Nguyễn Huy Tấn thì chỉ người chơi hoa lâu  năm mới biết được. Điểm khác biệt nhất là bông hoa đột biến trông khác lạ. Đầu tiên là về khuôn cánh (đài hoa) có vai ngang hoặc vai bay là đẹp, loại vai rủ hoặc vai xuôi là bình thường. Môi hoa (lưỡi hoa) hình tròn hoặc hình trái tim, hình táo là đẹp nhất. Sau đó là đến yếu tố màu sắc của hoa. Những màu “có giá” hơn cả là màu hồng cả bông, hồng phấn, màu 5 cánh trắng. Mắt hoa đẹp là mắt hồng, đỏ, mực tím, tím hoa sim, mắc xanh… còn bình thường mắt hoa chỉ có màu đen. Độ tương phản giữa màu hoa và mắt hoa càng lớn thì càng có giá trị.

Ngoài ra, thân và lá hoa cũng có những đặc điểm riêng. Thân chủ tròn, lá hình lá mít, sắp xếp kiểu chân rết hoặc lá hình cái thìa… là đẹp nhất. Những yếu tố này cộng lại sẽ cho cây lan một cái đẹp hài hòa mang lại giá trị cao.

Ông Nguyễn Huy Tấn đang chăm sóc vườn lan của mình.

Lý giải về mức giá hàng tỷ đồng mà người chơi bỏ ra để sở hữu những giò hoa lan đột biến, ông Nguyễn Huy Tấn cho biết, người xưa nói về thú chơi lan rằng “thức giả thị bảo, bất thức giả thị thảo”, nghĩa là “biết thì là báu vật, không biết thì chỉ là cây cỏ”. Thực tế trong giao dịch mua bán lan đột biến hiện nay, cung không đủ cầu. Có trường hợp người chơi thích mua, nhưng người bán không muốn bán buộc người mua phải trả giá rất cao. Cái đặc biệt của thị trường hoa lan đột biến là chính người mua trả giá cho cây chứ đa phần không phải người bán phát giá.

Có những giò lan có giá đến cả chục tỉ đồng, điều này hoàn toàn tùy thuộc vào nhu cầu của mỗi cá nhân. 

Ông Vương Xuân Nguyên, Hội Sinh vật cảnh Việt Nam cho hay, những giò lan được giao dịch với giá tiền tỉ đều là lan đột biến. Đối với một số hàng hóa đặc thù có tính chất đơn nhất độc quyền như cổ vật, tác phẩm nghệ thuật, tác phẩm sinh vật cảnh độc đáo...thì giá trị của nó nhiều khi còn phụ thuộc nhu cầu, sở thích và điều kiện cụ thể của người mong muốn sở hữu.

Đầu cơ vào hoa sẽ lắm rủi ro

Ông Nguyễn Huy Tấn cho biết thêm, thực tế đã có nhiều người chơi, tính chuyện đầu cơ hoa lan đột biến. Bởi hoa lan đột biến có thể nhân giống bằng các đốt (key, mắt ngủ). Mỗi đốt, mắt ngủ sẽ có thể nhân giống thành 1 cây. Một cây có hoa trung bình có vài chục mắt ngủ. Nếu biết cách chăm sóc, có thể nhân lên thành nhiều cây, đem lại giá trình kinh tế cao. Nghe thì thế, nhưng cũng không dễ dàng. Để trồng hoa, phải đầu tư tìm hiểu rất kỹ càng, nếu không sẽ tay trắng lúc nào không hay. Trồng lan đột biến khó hơn lan thường, chúng “đỏng đảnh” hơn, gene yếu hơn, dễ chết hơn… Nên đây là thú chơi dành cho người có đam mê, chứ không phải là nơi để đầu cơ kiếm tiền.

Những ai xác định mua hoa lan đột biến cần phải tìm hiểu kỹ lưỡng cả về kỹ thuật chăm sóc, nguồn gốc sản phẩm, lẫn giá trị thực của chúng. Với người sản xuất nuôi trồng nên đầu tư nuôi trồng đa dạng các loại lan khác nhau để phục vụ cho các phân khúc thi trường, hướng đến phục vụ đại chúng, không nên đầu tư vào một số mặt hàng hoa lan đột biến để phân tán rủi ro. Người chơi nên tìm các loại hoa lan khác nhau  theo khả năng tài chính của mình, không nên quan niệm "làm chơi, ăn thật" như kiểu đánh bạc. Đặc biệt, cần phải tránh việc đầu tư, đầu cơ hoa lan đột biến khi chưa có sự hiểu biết nhất định về chúng đã vội vã mua theo tâm lý đám đông với kỳ vọng sinh lời nhanh chóng rất dễ “vỡ mộng”.