Trong loạt sách Advances in Parasitology mới công bố, nhiều nhà nghiên cứu cho biết, đã phân tích các xác ướp Ai Cập. Họ phát hiện khoảng 2/3 số xác ướp mang nhiều loại mầm bệnh khác nhau. Trong số này, 22% là bệnh sốt rét và 40% là chấy rận.

Xác ướp mang nhiều loại mầm bệnh

Cụ thể, 4 trong số 16 xác ướp tìm thấy tại Thung lũng các vị vua được các chuyên gia kiểm tra ký sinh trùng Plasmodium falciparum - loại gây ra dạng sốt rét nguy hiểm - cho kết quả dương tính. Một trong số những xác ướp đó thuộc về pharaoh Tutankhamun nổi tiếng Ai Cập. Ông hoàng này mắc 2 chủng sốt rét khác nhau, dù nguyên nhân tử vong có thể là ngã xe ngựa.

Tác giả nghiên cứu, ông Piers D. Mitchell, thuộc Đại học Cambridge, cho hay, 49 trên số 221 xác ướp Ai Cập được phân tích để kiểm tra khả năng mắc sốt rét đều dương tính. Ông và đồng nghiệp suy đoán bệnh sốt rét ảnh hưởng lớn tới số ca tử vong ở trẻ em và bệnh thiếu máu ở tất cả dân cư sống dọc sông Nile ở Ai Cập thời cổ đại.

Theo nhóm nghiên cứu, 92% xác ướp mắc bệnh sốt rét có xương xốp và nhiều dấu hiệu của bệnh thiếu máu với đặc điểm là số lượng tế bào hồng cầu giảm. Việc người dân Ai Cập cổ đại mắc nhiều bệnh tật như vậy chắc chắn ảnh hưởng lớn tới thể lực và năng suất lao động.

Nhóm nghiên cứu cũng phát hiện một số loại ký sinh trùng khác ở xác ướp Ai Cập gồm mầm bệnh toxoplasmosis liên quan tâm thần phân liệt. Theo nhóm nghiên cứu, con người có thể nhiễm toxoplasmosis khi tiếp xúc gần với mèo. Do mèo là loài vật linh thiêng, được người dân Ai Cập tôn sùng, thờ phụng nên chúng cũng được ướp xác và dùng trong nghi lễ tôn giáo.

Nhóm nghiên cứu của ông Mitchell ước tính 10% xác ướp dương tính với bệnh leishmaniasis gắn liền thiếu máu và gây tử vong ở 95% ca bệnh do không được điều trị. Ký sinh trùng trong dạ dày như sán dây cá cũng được phát hiện ở 2 xác ướp. Hai trường hợp này nhiễm bệnh có thể do ăn cá đánh bắt từ sông Nile nhưng chưa nấu chín.

Nghi ngờ liên quan sông Nile?

Bệnh giun xoắn được ghi nhận ở cơ ngực của xác ướp có tên Nakht - thợ dệt trong nhà thờ hoàng tộc ở Thebes. Loài giun nhỏ này thường lây nhiễm qua thịt lợn chưa nấu chín. Chúng làm tổ bên trong mô cơ, có thể gây tử vong nếu tiến vào tim.

Thêm nữa, xác ướp của Nakht còn có giun sán ở cả mạch máu và đường tiết niệu. Giống như 65% xác ướp được nghiên cứu, người đàn ông này còn mắc bệnh do sán máng ký sinh. Một xác ướp khác ở Bảo tàng Manchester thậm chí có giun sán ở não. Khoảng 40% trong số 218 xác ướp bị nhiễm chấy.

Các chuyên gia nghi ngờ các xác ướp Ai Cập mang nhiều mầm bệnh liên quan sông Nile. Dòng sông này đóng vai trò như nguồn lây ký sinh trùng nhiệt đới trong nước, thường không gặp ở các vùng khô hạn. Do đó, muỗi mang mầm bệnh sốt rét và nhiều bệnh nguy hiểm khác phát triển mạnh ở Ai Cập thời cổ đại, dù lượng mưa thấp.

Tuy nhiên, sông Nile cũng giúp đất đai nông nghiệp trở nên màu mỡ nhờ phù sa bồi đắp trong mùa lũ hàng năm. Nhờ đó, nông dân không cần dùng phân bón, cây trồng vẫn tươi tốt, cho sản lượng thu hoạch cao. Đây cũng được cho là lý do xác ướp Ai Cập có tỷ lệ nhiễm giun tóc và giun đũa thấp hơn so với cư dân sống ở vùng Trung Đông và Địa Trung Hải.