Đặc biệt nếu hạ đường huyết xảy ra ở người bệnh đái tháo đường trong thời gian dài có thể gây mất ý thức, động kinh ...và có thể dẫn đến tử vong.

Hạ đường huyết (hay hạ glucose máu) là hậu quả của tình trạng mất cân bằng giữa 2 quá trình cung cấp và tiêu thụ đường (gluocose) máu. Hạ đường huyết trên người bệnh đái tháo đường là do sự tương tác giữa thừa insulin, sự tổn thương các cơ chế bảo vệ sinh lý của cơ thể và hành vi chống lại sự hạ thấp nồng độ glucose máu.

Hạ đường huyết có thể gây ra một số biến chứng liên quan đến tim mạch như: loạn nhịp tim, thiếu máu cơ tim cục bộ hay suy tim. Đặc biệt nếu hạ đường huyết xảy ra ở người bệnh đái tháo đường trong thời gian dài có thể gây mất ý thức, động kinh vì não cần đường để duy trì hoạt động. Một vài trường hợp có thể dẫn đến tử vong.

Kiểm tra đường huyết trên bệnh nhân đái tháo đường - Ảnh minh họa

Dấu hiệu hạ đường huyết

Hạ đường huyết là một tình trạng cấp cứu thường gặp ở nhiều đối tượng và nhiều độ tuổi khác nhau. Hạ đường huyết được xác định dựa trên các triệu chứng cũng như xét nghiệm Glucose huyết thanh. Thông thường, các triệu chứng của tình trạng này thường xuất hiện khi nồng độ Glucose huyết thanh nhỏ hơn 60 - 70 mg/dL.

Khi nồng độ này nhỏ hơn 50 mg/dL các triệu chứng nặng hơn của hạ đường huyết sẽ xuất hiện, lúc này bệnh nhân sẽ nhanh chóng đi vào trạng thái hôn mê và có nguy cơ tử vong cao.

Do đó, việc điều trị tăng nồng độ đường huyết lên phải được thực hiện ngay lập tức ngay khi phát hiện các triệu chứng của hạ đường huyết.

Tùy thuộc vào mức độ hạ đường huyết, cụ thể là sự suy giảm của nồng độ Glucose huyết thanh mà bệnh nhân sẽ có biểu hiện ở các mức độ khác nhau.

Giai đoạn sớm của tình trạng hạ đường huyết thường biểu hiện các triệu chứng ở mức độ nhẹ của tình trạng cường giao cảm như: Xuất hiện rung tay chân; Cảm giác đói bụng; Vã mồ hôi; Hoa mắt; Nhịp tim nhanh, có hoặc không triệu chứng đánh trống ngực.

Lúc này, nồng độ Glucose trong huyết thanh có thể từ 3,3 – 3,6 mmol/L. Các triệu chứng này sẽ mất đi trong khoảng 10 – 15 phút sau khi ăn hoặc uống nước có chứa 10 – 15 gram đường. Bệnh nhân có thể tự điều trị ở mức độ này của bệnh, tuy nhiên nếu không cảm thấy yên tâm, hãy đến ngay cơ sở y tế gần nhất hoặc liên lạc với bác sĩ để được hướng dẫn xử trí kịp thời.

Biểu hiện gợi ý hạ đường huyết: Cảm thấy mệt mỏi đột ngột; Cảm giác đói bụng cồn cào mà không thể giải thích được; Các triệu chứng có thể xuất hiện như chóng mặt, lo âu, đau đầu, tay chân trở nên nặng nề; Da xanh tái, vã mồ hôi, hồi hộp, đánh trống ngực, kích động, hốt hoảng, loạn thần; Nhịp tim nhanh, tăng huyết áp, có thể xuất hiện các cơn đau ngực.

Các gợi ý trên thường gợi ý cho tình trạng hạ đường huyết. Tuy nhiên đây cũng là những dấu hiệu cảnh báo cho những tình trạng bệnh lý khác như triệu chứng sau chấn thương sọ não, tai biến mạch máu não, hạ natri máu, tăng đường huyết, nhiễm trùng thần kinh, sau co giật, sau cơn động kinh, các cơn loạn thần cấp... Việc phân biệt các bệnh lý này là vô cùng quan trọng, vì cách tiếp cận và điều trị của từng bệnh lý là khác nhau.

Dấu hiệu hạ đường huyết - Ảnh minh họa

Vậy những người bệnh đái tháo đường như nào có nguy cơ hạ đường huyết cao ?

- Dùng quá liều, sai thời điểm, sai các loại thuốc insulin, sulfonylurea, …

- Giảm cung cấp glucose ngoại sinh (bỏ bữa ăn, ăn kém, ăn ít carbohydrat).

- Giảm sản xuất glucose nội sinh (uống rượu, suy gan, suy thận).

- Tăng sử dụng glucose (trong và ngay sau luyện tập, vận động thể dục, làm việc)

- Tăng nhạy cảm insulin (khoảng thời gian giữa đêm, giai đoạn muộn sau luyện tập, sau giảm cân)

- Giảm thanh thải insulin (suy thận, suy gan, suy giáp, kháng thể kháng insulin).

- Thiếu insulin nội sinh tuyệt đối (ĐTĐ tuyp 1) hoặc thiếu nặng (ĐTĐ tuyp 2 lâu năm): mất cơ chế ngừng bài tiết insulin và kèm theo là mất cơ chế tăng bài tiết glucagon.

- Tiền sử hạ đường huyết nặng, suy giảm nhận biết biểu hiện hạ đường huyết

- Kiểm soát đường huyết quá tích cực (HbA1c thấp). Tuổi cao, trẻ em, phụ nữ mang thai mắc ĐTĐ tuyp 1 ở 3 tháng thai đầu, thời gian mắc ĐTĐ dài, dao động glucose máu nhiều, suy tim, nhiễm trùng máu, suy giảm nhận thức – sa sút trí tuệ.

ThS.BS Nguyễn Thùy Dung (Phó Trưởng khoa Nội tiết, Bệnh viện Việt Nam- Thụy Điển Uông Bí)