Trong báo cáo chuyên đề “Thực trạng sức khỏe thị trường BĐS Việt Nam” vừa được công bố, Hội Môi giới BĐS Việt Nam (VARS) nhận định, doanh nghiệp đầu tư, phát triển BĐS hiện nay như “sắp chết đuối”, đồng loạt lâm vào trạng thái “ngộp thở”. Đáng chú ý, doanh nghiệp dù thu hẹp quy mô, cắt giảm nhân sự nhưng vẫn không đủ sức “ngoi lên”.

Nhiều doanh nghiệp cắt giảm nhân sự

Theo dữ liệu từ 20 doanh nghiệp BĐS có tổng tài sản lớn nhất vào thời điểm 31/12/2022, nhiều đơn vị đã cắt giảm nhân sự rất mạnh. Đáng chú ý, Công ty CP Tập đoàn Đất Xanh cắt giảm thêm 1.384 nhân sự trong 3 tháng đầu năm. Tương tự, Công ty CP Dịch vụ BĐS Đất Xanh cũng cắt giảm thêm 1.245 người so với đầu năm 2023. Trước đó, 2 đơn vị vừa nêu cắt giảm lần lượt 41% và 45% nhân sự.

Cùng làn sóng này, Công ty CP Đầu tư và Phát triển BĐS An Gia cắt giảm 29%, Công ty CP Tập đoàn Đầu tư địa ốc No Va cắt giảm 20%, Công ty CP Phát triển Sunshine Homes cắt giảm 16% nhân sự.

Nhìn rộng ra toàn thị trường BĐS, VARS cho biết, hầu hết doanh nghiệp còn hoạt động đều phải thu hẹp quy mô đầu tư, sản xuất kinh doanh, tinh giản bộ máy, lực lượng lao động. Thậm chí, nhiều doanh nghiệp phải dừng, đình hoãn đầu tư, thi công dự án dở dang; dừng triển khai dự án mới…

Đối với những doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực môi giới, thống kê của VARS cho thấy, trên 95% doanh nghiệp phải thu hẹp quy mô lao động. Trong đó, 50% số doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ BĐS phải giảm trên 20% nhân sự so với quý II năm 2022.

Một số công ty có dưới 50 nhân viên gần như ngừng hoạt động, chỉ giữ lại những vị trí quản trị trọng yếu. Một số doanh nghiệp khác áp dụng hình thức dừng ký hợp đồng tạm thời trong thời gian 3-6 tháng, cho thôi việc hoặc chuyển sang chế độ không lương - cộng tác viên, cắt giảm lương tùy cấp bậc.

Bảo hiểm - ngân hàng - chứng khoán - BĐS vốn được xem là “tứ giác liên thông”. Do mối quan hệ này, khi thị trường BĐS rơi vào bi kịch, hệ lụy tiêu cực đến những lĩnh vực còn lại và cả nền kinh tế là không thể tránh khỏi.

Theo tính toán của VARS, nếu giá trị sản xuất của nhóm ngành BĐS giảm 10%, GDP sẽ giảm 1,247%. Kéo theo đó là ngành công nghiệp chế biến, chế tạo giảm 0,861%; ngành nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản giảm 0,366%; ngành du lịch giảm 0,352%; ngành dịch vụ khác giảm 0,348%; ngành công nghiệp khai thác giảm 0,210%… Trong sự suy giảm này, mắt xích yếu và chịu ảnh hưởng trực tiếp nhất chính là người lao động

Số lượng nhân viên tại một số doanh nghiệp niêm yết trên sàn

Giai đoạn thanh lọc của thị trường

Kể từ năm 2022 đến nay, các doanh nghiệp, hiệp hội và chuyên gia đã nêu nhiều giải pháp cho thị trường BĐS. Tuy nhiên, điểm nghẽn của ngành đến từ khối nợ đọng quá lớn, doanh nghiệp thiếu nguồn cung, thị trường sụt giảm sức cầu, suy yếu giao dịch (tỷ lệ hấp thụ toàn thị trường quý I năm 2023 đạt khoảng 11%, tương đương hơn 2.700 giao dịch, giảm hơn 50% so với cùng kỳ năm 2022). Thực trạng này đã khiến nhiều chủ đầu tư chìm dần trong khó khăn.

Trong bối cảnh như vừa nêu, VARS cho rằng, cần “bắt mạch” doanh nghiệp để phân loại và tập trung cứu chữa kịp thời. Theo Phó Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam Nguyễn Văn Đính, dựa trên việc “bắt mạch” sức khỏe của từng doanh nghiệp trong giai đoạn hiện nay, cần phải phân loại nhóm khó khăn để xử lý.

Trước tiên, với doanh nghiệp còn lực, nên được thí điểm phê duyệt, giải quyết trực tiếp vướng mắc để thoát khỏi trạng thái nguy hiểm, tiếp tục hoạt động sản xuất, kinh doanh. Doanh nghiệp cũng nên được ưu tiên dự án cấp thiết, phù hợp nhu cầu thực, đặc biệt lưu ý doanh nghiệp lớn, có mức độ ảnh hưởng nhiều đến thị trường.

Những doanh nghiệp yếu, hết năng lực triển khai dự án nhưng đã hoàn thiện cơ bản thủ tục pháp lý, nên được tổ chức chương trình xúc tiến đầu tư, nhằm mục đích kết nối chủ đầu tư với nhà đầu tư để thực hiện kêu gọi đầu tư hoặc M&A.

Cuối cùng, những doanh nghiệp có dự án tồn đọng nhiều vướng mắc, không còn đủ năng lực triển khai dự án, đề xuất Nhà nước hỗ trợ, thực hiện việc mua lại dự án sau đó hoàn thiện thủ tục vướng mắc tồn tại, rồi thực hiện đấu giá để lựa chọn nhà đầu tư đủ năng lực thực hiện.

So với việc phân loại từng nhóm doanh nghiệp, Phó Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản còn đề xuất Chính phủ tiếp tục có những giải pháp nhằm tháo gỡ triệt để khó khăn, vướng mắc chung cho toàn thị trường, hỗ trợ giãn thời gian nộp thuế doanh nghiệp thuế thu nhập, giảm thuế…

“Khó khăn nhất hiện nay của doanh nghiệp BĐS là vốn. Vì vậy, ngành BĐS đề xuất Bộ Tài Chính và Thủ tướng xem xét cho phép sơ kết đánh giá kết quả thực hiện Nghị định số 08/2023 vào đầu quý IV/2023, để tiếp tục xây dựng thị trường trái phiếu doanh nghiệp những năm tiếp theo”, ông Lê Hoàng Châu

Về phía doanh nghiệp, ông Đính cũng cho rằng, chủ đầu tư cần tiếp tục tái cấu trúc, tinh gọn bộ máy nhưng vẫn giữ được khả năng kinh doanh, duy trì hệ thống điều hành trong điều kiện cắt giảm chi phí. Đồng thời, doanh nghiệp phải phát triển nguồn hàng mới, phân khúc hàng hóa mới bên cạnh việc duy trì, phát triển tệp khách hàng truyền thống.

Đồng quan điểm, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP HCM Lê Hoàng Châu nói, mặc dù thị trường BĐS vẫn đang gặp nhiều khó khăn, nhưng hoạt động thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài từ đầu năm đến nay liên tục tăng, mang lại những dấu hiệu tích cực.

Cũng theo Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP HCM, 2023 được xem là năm quyết định đến sự sống còn của doanh nghiệp BĐS. Nếu trải qua được giai đoạn thử thách này, doanh nghiệp sẽ đủ tiềm lực phát triển tiếp và ngày càng chuyên nghiệp. Ngược lại, thị trường sẽ thanh lọc những doanh nghiệp có năng lực yếu kém, không còn đủ sức cạnh tranh.

“Khó khăn nhất hiện nay của doanh nghiệp BĐS là vốn. Vì vậy, ngành BĐS đề xuất Bộ Tài Chính và Thủ tướng xem xét cho phép sơ kết đánh giá kết quả thực hiện Nghị định số 08/2023 vào đầu quý IV/2023, để tiếp tục xây dựng thị trường trái phiếu doanh nghiệp những năm tiếp theo”, ông Lê Hoàng Châu kiến nghị.