Hình minh họa.
1 trong 19 người tham dự Hội thề Lũng Nhai
Đinh Liệt sinh năm Canh Thìn (1400) dưới triều Hồ Quý Ly; là người Lam Sơn, huyện Thọ Xuân, Thanh Hóa, là em ruột của danh tướng Đinh Lễ, cháu gọi vua Lê Thái Tổ bằng cậu.
Theo Gia phả họ Đinh Danh ở Thái Bình thì Đinh Liệt là dòng dõi của Nam Việt vương Đinh Liễn – con trai của vua Đinh Tiên Hoàng.
Thời thơ ấu, ông được cha gọi là Hồng Mai, rất giỏi về kinh luân thao lược và sớm có tinh thần yêu nước; thời trẻ, là một thanh niên khôi ngô, tuấn tú, thông minh, gan dạ, sớm bộc lộ tư chất của người có chí khí lớn, thường đi theo làm cận vệ cho Lê Lợi.
Theo sách “Đại Việt thông sử” của Lê Quý Đôn, khi Lê Lợi dựng cờ cứu nước, Đinh Liệt cùng với Đinh Lễ và Đinh Bồ, tích cực hưởng ứng.
Ông là một trong số 19 người tham dự Hội thề Lũng Nhai tháng 2/1416 nổi tiếng và là một trong số rất ít những người dự hội thề này có may mắn được chứng kiến ngày đại thắng và sau đó được chứng kiến ngày non nước thịnh trị, thái bình suốt nửa chặng đầu của thời Lê sơ.
Xếp hạng cao nhất trong các khai quốc công thần
Năm 1424, quân Lam Sơn chiếm được thành Trà Lân và cuối năm đó bắt đầu tấn công vào Nghệ An bằng nhiều trận chiến, nhưng sống mái nhất là trận Khả Lưu.
Nghĩa quân chiếm được châu Trà Lân, chuẩn bị vây đánh thành Nghệ An thì bị quân Minh bất ngờ kéo đến phản công. Lê Lợi sai Đinh Lễ dẫn quân mai phục trước ở vùng đất hiểm tại Khả Lưu.
Đinh Liệt được lệnh đem hơn một ngàn quân, bí mật luồn xuống phía Đỗ Gia (Hương Sơn, Hà Tĩnh) để từ đó vòng lên đánh tập hậu, hỗ trợ cho Đinh Lễ.
Quả nhiên, giặc bị sa vào ổ mai phục của Đinh Lễ, chưa biết xoay xở thế nào thì bị quân của Đinh Liệt bồi cho cú đánh ồ ạt từ phía sau phải đại bại.
Sau đó, Đinh Liệt còn lập công đánh chiếm Tùng Lĩnh, Linh Cảm, giải phóng châu Trà Lân, Ngọc Ma và có ý kiến tâu với Lê Lợi chuyển đại bản doanh sang vùng núi Thiên Nhẫn.
Cuối năm 1427, Liễu Thăng cầm đầu viện binh gồm 10 vạn tên sang nước ta, Bộ chỉ huy Lam Sơn quyết định đánh trận quyết chiến với giặc tại Chi Lăng và Xương Giang. Đinh Liệt và Lê Sát đem quân lên sát biên giới vùng Lạng Sơn trực tiếp đánh những trận đầu tiên với đạo viện binh này.
Đội quân do Đinh Liệt chỉ huy đã có công lớn trong trận tập kích tại Mã Yên, chém chết Liễu Thăng. Thắng lợi vang dội của trận tập kích đã cổ vũ mạnh mẽ tinh thần chiến đấu của tướng sĩ Lam Sơn, tạo ra sức mạnh tinh thần to lớn cho những trận đánh quan trọng sau đó…
Ròng rã 10 năm theo nghĩa quân Lam Sơn kháng chiến, Đinh Liệt tỏ rõ lòng trung thành tuyệt đối với Bình Định vương Lê Lợi, gian nan không ngại trí, thất bại chẳng sờn lòng, càng chiến đấu, tài năng quân sự của ông càng nảy nở.
Bởi những công lao nói trên, ngay sau khi lên ngôi hoàng đế (1428), vua Lê Thái Tổ ban cho Đinh Liệt chức Thứ thủ (Phó chỉ huy) của vệ quân Thiết Đột, được xếp vào hạng cao nhất trong số các Khai quốc công thần từng có mặt từ Hội thề Lũng Nhai.
Năm sau, khi khắc biển công thần, ông được phong Đình Thượng hầu. Năm 1432, ông được gia hàm Nhập nội Tư mã, được tham dự triều chính.
(còn nữa)
TS Nguyễn Thành Hữu