Nhiều loại ung thư gây phù bạch huyết sau điều trị

Phù bạch huyết là tình trạng ứ trệ cục bộ lưu thông của hệ thống bạch huyết tại một vùng nào đó trong cơ thể dẫn tới sưng nề, chèn ép tại chỗ. Tuy không phải là biến chứng nguy hiểm đến tính mạng nhưng phù bạch huyết ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt, chất lượng cuộc sống, tâm lý của người bệnh.

Với các phương pháp vật lý trị liệu hiện đại, Khoa Thần kinh – Vật lý trị liệu - Phục hồi chức năng (Thần kinh-VLTL-PHCN), Bệnh viện Bãi Cháy có thể điều trị hiệu quả, ngăn chặn các biến chứng của căn bệnh này.

Bác sĩ CKI Trịnh Thị Hương thăm khám cho bệnh nhân bị phù bạch huyết sau quá trình điều trị - Ảnh BVCC

Bác sĩ CKI Trịnh Thị Hương – Khoa Thần kinh-Vật lý trị liệu – Phục hồi chức năng, Bệnh viện Bãi cháy cho biết, hệ thống bạch huyết bao gồm các cơ quan (tủy xương, tuyến ức, lách), các hạch bạch huyết, hệ thống bạch mạch và dịch bạch huyết.

Mạng lưới bạch huyết phân bố khắp cơ thể, tạo thành vòng tuần hoàn giúp vận chuyển chất dinh dưỡng, tế bào miễn dịch và đào thải các tế bào lạ như vi khuẩn, virus. Nguyên nhân gây phù bạch huyết bao gồm: Phù bạch huyết nguyên phát do sự thiểu sản của hệ bạch huyết chỉ chiếm tỷ lệ rất thấp khoảng 5%.

Phù bạch huyết thứ phát chiếm 95% do tắc nghẽn hoặc gián đoạn hệ thống mạch bạch huyết. Phù bạch huyết hay gặp sau điều trị phẫu thuật hoặc xạ trị ở một số bệnh ung thư như ung thư vú, ung thư đầu cổ, ung thư phụ khoa, ung thư tiết niệu – sinh dục, sarcoma phần mềm chi…

Bệnh nhân phù bạch huyết trước và sau điều trị - Ảnh BVCC

Phục hồi giúp người bệnh sống tốt

Đối với bệnh nhân ung thư thì phẫu thuật và xạ trị là hai nguyên nhân chính làm biến đổi cấu trúc giải phẫu của hệ thống bạch mạch, dẫn tới thẩm thấu và ứ đọng dịch bạch huyết tại mô kẽ. Ngay sau đó, phản ứng viêm tại chỗ được kích hoạt với việc tăng sinh nguyên bào xơ và mô liên kết. Quá trình này kéo dài sẽ làm xơ hóa mô mà hậu quả cuối cùng là suy giảm chức năng các cơ quan.

Điển hình như bệnh nhân Đ.T.T. (23 tuổi, trú tại Đầm Hà, Quảng Ninh) mắc bệnh ung thư vòm họng di căn phổi đã điều trị hóa chất và xạ trị. Bệnh nhân khám tại Bệnh viện Bãi Cháy với tình trạng phù nề toàn bộ vùng mặt, mắt hai bên, co cứng hàm, há miệng và ăn uống khó khăn, ho sặc.

Qua thăm khám, các bác sĩ chẩn đoán phù bạch huyết vùng mặt trên nền bệnh nhân ung thư vòm họng di căn phổi. Bệnh nhân được điều trị bằng các phương pháp vật lý trị liệu gồm chống viêm, xoa bóp dẫn lưu bạch huyết, kết hợp liệu pháp oxy cao áp tại Khoa Thần kinh – Khoa Thần kinh-Vật lý trị liệu – Phục hồi chức năng. Sau 3 ngày điều trị, tình trạng phù nề vùng mặt của bệnh nhân cải thiện rõ rệt, sức khỏe ổn định.

Thực hiện điều trị oxy cao áp cho bệnh nhân - Ảnh BVCC

BSCKI Trịnh Thị Hương cho biết: “Phù bạch huyết có thể xảy ra ở tay, chân hoặc vùng cổ, mặt của người bệnh ung thư hoặc đang trong quá trình điều trị ung thư với các triệu chứng điển hình như: sưng nề dưới da vùng bàn tay, phù chân voi, sưng nề cổ, mặt, cảm giác căng da/cơ, nóng hoặc đau nhẹ tại vùng sưng khó vận động ở cổ và vai, khàn tiếng, nói khó, uống sặc, khó thở…

Tình trạng này có thể xuất hiện cấp tính ở bệnh nhân ung thư ngay sau phẫu thuật hoặc xạ trị, hoặc xuất hiện muộn từ 1-2 năm đối với bệnh ung thư vú , bệnh nhân ung thư đầu – cổ sau xạ trị khoảng 2 – 6 tháng... Bệnh phù bạch huyết có thể khiến cánh tay hoặc chân dễ bị nhiễm trùng với các biến chứng như viêm mô tế bào, nhiễm trùng các mạch bạch huyết, ảnh hưởng đến ngoại hình và tâm lý của người bệnh.

Hiện nay phương pháp điều trị bệnh phù bạch huyết thứ phát chủ yếu khống chế nguyên nhân, và một số phương pháp can thiệp để huy động dịch và các biện pháp dự phòng hàng ngày.

Tại Khoa Phục Hồi Chức Năng Bệnh viện Bãi Cháy đang áp dụng các phương pháp vật lý trị liệu như: Xoa bóp dẫn lưu bạch huyết, băng ép vùng tổn thương ở các chi, tập luyện vận động dưới sự hướng dẫn của kỹ thuật viên phục hồi chức năng…

Bệnh viện Bãi Cháy có Trung tâm oxy cao áp điều trị cho bệnh nhân phù bạch huyết

Đặc biệt kết hợp với oxy cao áp mang lại hiệu quả nhanh chóng, khả quan trong điều trị phù bạch huyết, giúp tăng cường oxy nuôi dưỡng các mô, đặc biệt ở các vị trí tắc nghẽn hệ thống bạch huyết để giúp các mô và tế bào hoạt động tốt hơn, giảm sự tích tụ dịch bạch huyết, giảm tình trạng viêm và sưng phù; thúc đẩy quá trình tái tạo mô giúp cải thiện chức năng bạch huyết, giảm nguy cơ phù bạch huyết kéo dài và tái phát…”

Với sự tiến bộ trong y học, những người mắc bệnh phù bạch huyết có thể sống khỏe mạnh và cải thiện chất lượng cuộc sống nếu được chăm sóc và điều trị đúng cách. Tuy nhiên, để điều trị phù bạch huyết hiệu quả, cần phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa bệnh nhân và các bác sĩ chuyên khoa, đảm bảo các biện pháp điều trị được lựa chọn sớm và phù hợp với tình trạng bệnh lý của người bệnh.

Phòng tránh bệnh phù bạch huyết đòi hỏi sự quản lý và chăm sóc sức khỏe lâu dài, đặc biệt là đối với những người có nguy cơ cao. Việc duy trì một lối sống lành mạnh, kết hợp với các biện pháp phòng ngừa và khám sức khỏe định kỳ có thể giúp giảm thiểu nguy cơ mắc phải và kiểm soát tình trạng nếu đã mắc bệnh.