Đậu đen, còn gọi là hắc đại đậu, ô đậu, đông đậu tử... không chỉ là ứng cử viên đầu bảng trong số các thực phẩm giàu chất xơ giúp ngăn chặn lượng đường trong máu tăng đột biến sau ăn mà còn giúp giảm nguy cơ tim mạch, giàu chất chống oxy hóa, chống thiếu máu, tăng cường sắt và mangan để phục hồi chấn thương, thiếu máu và cung cấp nguồn protein tốt cho cơ thể.
Một bát nhỏ đậu đen cung cấp khoảng 15,2g protein (tương đương 30,5% nhu cầu protein và 74,8% nhu cầu chất xơ cho cơ thể mỗi ngày), với tổng lượng calo chỉ có 227g đặc biệt hoàn toàn không có chứa mỡ, rất tốt cho người ăn chay. Đặc biệt, đậu đen có nhiều chất bổ như: glucid 53%, protein 24%, lipid 1,7%, các vitamin A, B1, B2, PP, C; giàu axit amin: lysin, tryptophan, phenylalanin… nên được sử dụng rộng rãi trong việc chế biến các món ăn chữa bệnh và bồi dưỡng sức khỏe.
Suy nhược cơ thể: Đậu đen 60g, đương quy 30g, gan lợn 250g, đại táo 30g. Gan lợn rửa sạch thái miếng, đại táo bỏ hạt, tất cả đem ninh nhừ rồi chế đủ gia vị, chia ăn vài lần trong ngày. Công dụng: Bổ huyết kiện tỳ, dưỡng âm ích thận, dùng rất tốt cho những người suy nhược cơ thể.
Lưng đau, gối mỏi: Thịt dê 1kg, đậu đen 100g, đương quy 15g, long nhãn 5g. Đậu đen rửa sạch, ninh mềm. Thịt dê thái mỏng nhúng chín. Đương quy thái phiến. Cho tất cả vào bát to, hấp cách thủy trong 3 giờ, chế đủ gia vị, chia ăn vài lần trong ngày. Công dụng: Bổ huyết, hoạt huyết, an thần, giảm đau, dùng rất tốt cho phụ nữ suy nhược thời kỳ mãn kinh, kinh nguyệt không đều, đau lưng, mỏi gối…
Liệt dương, yếu sinh lý: Thịt chó 500g, đậu đen 60g. Đậu đen rửa sạch. Thịt chó thái miếng, ướp gừng và gia vị. Cho thịt chó và đậu đen vào ninh nhừ làm thức ăn hằng ngày. Công dụng: Chữa liệt dương, người bị suy giảm khả năng tình dục, tai ù, tai điếc do thận hư.
Tai ù, tai điếc, phù thũng: Thịt chó 250 thái miếng, hầm với 120g đậu đen cho thêm gừng, hạt tiêu và gia vị vừa đủ, chia ăn trong ngày. Công dụng: Chữa chứng tai ù, tai điếc, di niệu, tiểu đêm nhiều lần, đau bụng do lỏng, đi lỏng vào sáng sớm, phù thủng.
Đái dầm: Đậu đen 20g, thịt chó 250g, đường trắng vừa đủ. Cách chế: Thịt chó rửa sạch, thái miếng hầm nhừ cùng với đậu đen, chế thêm đường và gia vị, chia ăn vài lần trong ngày, dùng cách nhật 5 - 7 lần là một liệu trình. Tốt cho trẻ có thể chất yếu ớt, dễ mệt mỏi, đái dầm thường xuyên, thậm chí nhiều lần trong một đêm, nước tiểu trong, da nhợt, tay chân lạnh, lưng đau gối mỏi, trí lực kém, hay quên...
Rối loạn tiền đình: Đậu đen 30g, ngải cứu 45g, trứng gà 1 quả. Cho đậu đen, ngải cứu và trứng gà vào hầm cho tới khi chín, ăn nóng. Tốt cho người bệnh hay hoa mắt, chóng mặt, đầu đầu, mất ngủ, thiếu máu, cơ thể suy nhược…
BS Hoàng Khánh Toàn (Hội Đông y Việt Nam)