Trứng kiến có thể lẫn thuốc trừ sâu
Theo thông tin đăng tải trên một số tờ báo, mới đây bệnh viện Bạch Mai tiếp nhận một bệnh nhân quê Bắc Giang được chuyển từ Bệnh viện đa khoa huyện Sơn Động trong tình trạng sốc phản vệ thức ăn do ăn trứng kiến. Bệnh nhân đã tử vong vào ngày 24/3.
Theo đó, bệnh nhân là Trần Thị H. (33 tuổi, trú xã An Châu, huyện Sơn Động). Trước đó vào sáng ngày 24/3, chị H. nhập viện đa khoa huyện Sơn Động trong tình trạng ngứa toàn thân, nổi mẩn đỏ, tim đập nhanh, khó thở và huyết áp tụt do ăn trứng kiến. Đến 20 giờ cùng ngày, chị H. phải thở máy, tiên lượng xấu nên được bệnh viện chuyển tuyến thẳng lên Bệnh viện Bạch Mai để điều trị. Tuy nhiên, sau đó chị H. đã tử vong.
GS Bùi Công Hiển, Trung tâm Ứng dụng Côn trùng học cho biết, hiện nay ở Việt Nam, người dân sử dụng kiến làm thực phẩm ở 2 dạng: Ăn và uống. Ăn trứng kiến và uống rượu ngâm trứng kiến. Trứng kiến là cách gọi dân gian cho giai đoạn phát triển trước trưởng thành, chủ yếu ở giai đoạn ấu trùng và nhộng kiến được bọc trong một vỏ mỏng màu trắng. Còn trứng kiến thật khi được đẻ ra rất bé, có khi bằng mắt thường cũng khó nhận biết.
Hiện nay, mỗi nơi người ta đi thu lượm trứng kiến về ăn chưa có nhà côn trùng nào đi theo để xác định tên loài cụ thể. Theo thông tin trên mạng thì chủ yếu người dân hay thu “trứng kiến” của loài kiến cong bụng (Crematogaster spp). Người ta lấy cả tổ kiến về, rũ cho kiến trưởng thành đi hết khỏi tổ, rồi sàng thu lại trứng kiến, sau đó chế biến thành món ăn.
Những trưởng hợp ăn “trứng kiến” hay uống rượu kiến bị ngộ độc, nhẹ thì có thể do cơ địa không phù hợp, vì ở kiến trường thành có nọc độc chứa axit foocmic. Trường hợp nặng, thậm chí chết người thì phải tìm hiểu kỹ nguyên nhân. Có trường hợp khi thu bắt kiến, để tránh kiến đốt có người phun thuốc trừ sâu vào tổ kiến, để kiến chết rồi mới thu bắt, cũng có thể trong khi chế biến lẫn kiến với các tạp chất gây ngộ độc hoặc một số các thể kiến đã bị thối rữa nhiễm khuẩn…
Cẩn trọng với rượu ngâm trứng kiến
Theo GS Bùi Công Hiển, khi sử dụng kiến nói riêng, các loài côn trùng khác làm thực phẩm cần có hiểu biệt khoa học nhất định và cần thận trọng, cần đảm bảo vệ sinh thực phẩm. Một điều đáng lưu ý mà GS Bùi Công Hiển cảnh báo là hiện nay, trào lưu uống rượu ngâm trứng kiến khá phổ biến. Đây cũng là nguy cơ tiềm ẩn gây ngộ độc cho người sử dụng.
Lý do là trứng kiến đem ngâm rượu thường rất lâu mới đem ra dùng. Khoảng thời gian đó, trứng kiến thường bị biến đổi hóa chất, thành những chất có độc tố cho cơ thể. Hơn nữa cho đến nay, chưa có bất cứ nghiên cứu nào về thành phần sinh hóa trong rượu ngâm kiến để khẳng định tác dụng của nó.
“Kể cả các loại quả như táo mèo, dâu, mơ… hay những loại côn trùng khác khi ngâm rượu, đều chưa ai dám chắc chắn thành phần sinh hóa cũng như tác dụng của nó. Trong khi đó thì dường như trào lưu đem ngâm rượu uống lại rất phổ biến. Đây là những thói quen tiềm ẩn nguy cơ rất có hại cho sức khỏe mà chúng ta nên cảnh giác. Đừng uống vì tò mò, vì chạy theo trào lưu để rồi rước họa vào thân”, GS Bùi Công Hiển cho biết.
Đối với quan niệm coi trứng kiến là đặc sản, thực tế khoa học chưa chứng minh thành phần của loại thực phẩm này. Hơn nữa trứng lại có những thành phần lạ, tuy là protein tốt nhưng người dùng có thể bị dị ứng như arginin, prolin, histidin… Ngoài ra, kiến là loài côn trùng sống ở nhiều môi trường khác nhau, trong đó có ở nơi ẩm thấp, rừng núi, nên có thể chứa rất nhiều ký sinh trùng, vi khuẩn có hại. Sử dụng trứng kiến này, vô tình chúng ta tự đưa vào cơ thể mình nguồn vi khuẩn có hại.
Vậy có nên ăn trứng kiến hay không? Theo GS Bùi Công Hiển, nên lựa chọn những thực phẩm bổ dưỡng khác, thân thuộc hơn, được khoa học chứng minh để cải thiện tình trạng sức khoẻ, tránh rủi ro bị dị ứng, thậm chí là ngộ độc, tử vong vì trứng kiến.
Bảo Khánh