Bệnh còi xương có nhiều nguyên nhân, phần nhiều do khi mẹ mang thai ăn uống thiếu bổ dưỡng, vận động nghỉ ngơi không hợp lý, sinh bé thiếu tháng nhẹ cân, nguồn sữa dành cho con lại không được tốt. Có khi trẻ sơ sinh tạng phủ còn non yếu lại cho ăn nhiều bổ béo khó tiêu khiến cho tỳ, vị bị tổn thương, kém hấp thu dưỡng chất mà gây còi xương.
Trẻ còi xương tốt nhất chọn món ăn bổ dưỡng, dễ tiêu, giàu canxi và photpho, vitamin D… Chọn món ăn phù hợp với độ tuổi, tốt nhất là thực phẩm có nguồn gốc từ thiên nhiên như chất đạm (protid) có trong tôm, cua, cá nhỏ, ngao sò, ốc, hến, xương hầm, trứng, sữa, các chế phẩm từ sữa, đậu xanh, đậu đỏ, mè đen. Chất béo (lipid) có trong dầu mè, dầu đậu nành, dầu ôliu, mỡ cá loại giàu omega 3, vitamin D. Chất bột (glucid) có trong gạo lứt, ngô, khoai tươi mới, đậu, mè còn nguyên vỏ lụa. Rau củ quả nên ăn các loại bổ dưỡng, giàu vitamin có trong cà rốt, bí đỏ, cải xoong, mùi tàu, rau dền, rau ngót, ngò rí. Ăn các trái cây như bơ, chuối, gấc, nhãn, dâu, na, dưa hấu… Tuy nhiên, phải chọn món ăn dễ tiêu, phù hợp với lứa tuổi.
Với trẻ còi xương cần hạn chế thực phẩm nghèo dinh dưỡng, nhiều chất xơ như măng tre, dưa leo, bầu canh. Nếu hình thể gầy đen, còi cọc, người nóng, táo bón, kiêng ăn thức ăn mặn, khô. Nếu trẻ hình thể mập bệu, yếu, tóc rụng, tóc thưa do khí hư, không ăn vị chua lạnh quá như cam, nước dừa, nước lạnh. Nếu còi xương, bụng đầy, chậm tiêu, ăn hay bị ói, tỳ vị hư không nên ăn bổ béo quá, kiêng thức ăn nhiều dầu mỡ.
Ngoài ra, dân gian thường dùng cao xương động vật để chữa trị cho trẻ em còi xương như cao quy bản, cao khỉ, cao gạc nai, cao xương động vật toàn tính và một số vị thuốc chứa nhiều chất canxi, photpho và vitamin D có trong vỏ hào, bào ngư, ngao, sò, nhộng tằm, cá ngựa, hải long, sao biển, gà ác, thịt cóc; có trong rau củ quả như rau mùi, ngò rí, khoai lang, đậu mè, phấn hoa.
Trên đây là một số món ăn vị thuốc Đông y thường dùng phòng trị còi xương rất hiệu quả, dễ chế biến và sử dụng hầu như không có tác dụng phụ.
Lương y Minh Phúc (Hội Đông y Vũng Tàu)