Bệnh nhân nam 71 tuổi, tiền sử hút thuốc lá nhiều, đến khám vì đau đầu, yếu nhẹ 2 chân. Chụp cộng hưởng từ não thấy tổn thương não đa ổ nghi di căn (hình 1). Bệnh nhân được chụp X-quang phổi không thấy bất thường. Bác sĩ quyết định chụp cắt lớp vi tính (CT) lồng ngực thì phát hiện khối u rất lớn gần 10cm ở phổi trái, di căn 2 phổi.

Hình 1.

Ở người lớn. khối u nguyên phát phổ biến nhất di căn não là ung thư biểu mô ở phổi, vú, thận, ung thư đại trực tràng và ung thư hắc tố. X-quang phổi là xét nghiệm đơn giản, rẻ tiền nên được chọn xét nghiệm đầu tiên. Tuy nhiên, kết quả chụp X-quang phổi không phát hiện khối u (hình 2).

Hình 2.

Đã có nhiều bệnh nhân có triệu chứng của ung thư phổi, đi khám chụp X-quang phổi bình thường sau vài tháng khám lại thì ung thư phổi đã ở giai đoạn cuối. 

Hình chụp CT ung thư phổi trái di căn.

Một nghiên cứu tổng hợp gồm 21 nghiên cứu đăng trên tạp chí thực hành của Anh cho thấy 20 đến 23% số người ung thư phổi có triệu chứng có kết quả X-quang phổi là bình thường. Điều này rất tại hại vì chỉ cần 136 ngày để một khối ung thư ở phổi tăng gấp đôi kích thước. Bệnh tiến triển âm thầm từ giai đoạn sớm sang giai đoạn muộn rất khó điều trị.

- Nguyên nhân X-quang phổi bỏ sót tổn thương là do:

Vị trí: Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Chẩn đoán và X-quang can thiệp báo cáo rằng 45 - 81% trường hợp ung thư phổi bị bỏ sót xảy ra ở các thùy trên, nơi xương đòn và các cấu trúc khác che khuất tầm nhìn. Một số khối u dễ sót do bóng tim, cơ hoành che khuất.

Kích thước: Nói chung, các khối u nhỏ hơn 1,5 cm có nhiều khả năng bị bỏ sót trên X-quang phổi hơn những khối u lớn hơn.

Không tìm kiếm: Một lý do khác khiến ung thư phổi bị bỏ sót chỉ đơn giản là không ai tìm kiếm. Người bệnh và bác sĩ thường nghĩ đến ung thư phổi ở đàn ông lớn tuổi, người hút thuốc nên thường bỏ sót ở đối tượng khác. Kết quả là, phụ nữ có xu hướng được chẩn đoán muộn hơn nam giới; Những người không hút thuốc được chẩn đoán muộn hơn những người hút thuốc; Người trẻ tuổi được chẩn đoán muộn hơn người lớn tuổi.

Nếu bạn có triệu chứng của ung thư phổi, chụp X-quang phổi bình thường không thể loại trừ hoàn toàn ung thư phổi. Nếu các triệu chứng diễn ra dai dẳng hoặc các triệu chứng đó không được giải thích thỏa đáng, nên đi khám bác sĩ chuyên khoa.

Nếu thuộc đối tượng nguy cơ cao ung thư phổi, bạn nên chụp CT liều thấp hàng năm để loại trừ ung thư phổi. Đối tượng nguy cơ cao bao gồm tất cả tiêu chí sau:

+ Tuổi từ 50 - 80 tuổi;

+ Hút thuốc ít nhất 20 bao/năm;

+ Đang hút thuốc hoặc bỏ thuốc không quá 15 năm.

BS Trịnh Thế Cường (Khoa Ung bướu, Bệnh viện E)