Chữa phù thũng bằng YHCT hiệu quả

Sách cho rằng phù thũng nếu do ngoại tà bệnh phát nhanh phần nhiều do “dương thủy”, chữa nhanh. Nếu do ăn uống, mệt nhọc, bệnh phát chậm nội thương do “âm thủy” chữa lâu. Nếu phù phần trên nên phát hãn, phù phần dưới nên lợi tiểu.

Nếu biểu hiện phù nhanh người phát sốt, mình nặng mồ hôi ra sợ gió, đau đầu, chân tay nhức mỏi, ho tức đau họng, phù phát ở đầu mặt trước rồi đến tứ chi toàn thân, tiểu tiện ít khi đi, rêu lưỡi trắng nhợt, mạch phù. Phù nhiễm ngoại tà (dương thủy). Bệnh phát nhanh hay gặp chứng viêm thận cấp.

Bài 1: Ngũ bì  ẩm gia giảm gồm: Tang bạch bì 12g, trần bì 12g, sinh khương bì 12g, địa cốt bì 12g, đại phúc bì 12g, phục linh bì 12g. Cách dùng các vị sắc nước uống hoặc tán bột mịn, mỗi lần uống 8 – 12g với nước sôi để nguội. Tác dụng: Kiện tỳ hóa đàm, lý khí tiêu thũng…

Chủ trị: thủy thũng đầu mặt tứ chi đều phù, bụng chướng đau, tiểu tiện không lợi… Gia giảm:  nếu phù từ thắt lưng trở lên gia thêm tô diệp, kinh giới, bạch chỉ để khu phong tán thấp.

Nếu thấp nhiệt ở dưới phù từ thắt lưng trở xuống nặng gia trạch tả, xa tiền tử,  để thanh lợi thấp nhiệt. Nếu  đại tiện không thông, gia đại hoàng, chỉ thực để đạo trệ thông tiện. Nếu bụng đầy gia la bạc tử, hậu phác, mạch nha để hành khí tiêu trệ. Trường hợp cơ thể suy nhược, gia Đảng sâm, Bạch truật để bổ khí, kiện tỳ hóa thủy.

Nếu hàn thấp nặng, thận dương hư gia can khương, phụ tử, nhục quế để bổ dương khu hàn. Nếu trường hợp phù ở phụ nữ có thai bỏ tang bì gia bạch truật để kiện tỳ trừ thấp an thai. Trên lâm sàng bài nàu còn dùng có kết quả đối với các bệnh nhân viêm cầu thận cấp mạn, phù do suy tim.

Bài 2: Ngân kiều tán gia giảm gồm: Liên kiều 12g, xa tiền thảo 30g, cát cánh  12g, kinh giới 12g, đạm đậu xị 12g, ngưu bàng tử 12g, kim ngân hoa 12g, bạc hà 12g, cam thảo 4g, xa tiền tử 12g. Cách dùng sắc uống ngày 1 thang liều 5-7 thang. Tác dụng: tân lương, thấu biểu, thanh nhiệt, giải độc, lợi thủy, tiêu phù…

Chữa chứng phù nhanh người phát sốt, mồ hôi ra sợ gió, đau đầu, chân tay nhức mỏi, ho tức đau họng, phù phát ở đầu mặt trước rồi đến tứ chi toàn thân. Bài thuốc được dùng nhiều đối với những bệnh ôn sơ khởi như viêm đường hô hấp trên, cảm cúm, viêm phế quản cấp, ho gà, viêm  cầu thận….

Bài 3: Nam dược thấp nhiệt linh: Mã đề 30g, râu ngô 20g, rễ tranh 30g, tỳ giải 20g, gưu tất 20g, trần bì 12g, kim ngân 12g. Sắc uống. Tác dụng: thanh nhiệt lợi thủy, tiêu độc… trị chứng phù thũng, phù khắp người bệnh phát nhanh, do ngoai tà (dương thủy) viêm nhiễm.

Lương y Nguyễn Minh (Trung tâm y tế Việt – Nga)