Được ví như một “bức tường thành” bảo vệ nền kinh tế tri thức của Mỹ, hệ thống bảo vệ quyền SHTT đã giúp các tập đoàn công nghệ, từ Apple đến Nvidia, phát triển mạnh mẽ và khẳng định vị thế dẫn đầu.

Không chỉ bảo vệ quyền lợi của những nhà sáng tạo và doanh nghiệp trong nước, Chính phủ Mỹ còn coi SHTT là một công cụ chiến lược để duy trì lợi thế cạnh tranh của quốc gia. Vậy, Chính phủ Mỹ và các cơ quan hữu quan bảo vệ quyền SHTT như thế nào?

Luật sư Trương Anh Tú, Chủ tịch TAT Law firm

Nghiên cứu về hệ thống pháp lý và các cơ quan bảo vệ quyền SHTT thấy rằng, Văn phòng Sáng chế và Nhãn hiệu Hoa Kỳ (USPTO) là cơ quan trung tâm của Mỹ chịu trách nhiệm cấp và quản lý quyền SHTT, đặc biệt là bằng sáng chế và nhãn hiệu. USPTO thực hiện quá trình đánh giá cẩn trọng các đơn xin cấp quyền SHTT, đảm bảo rằng mỗi bằng sáng chế và nhãn hiệu đều có giá trị pháp lý và tính minh bạch. Khi một sáng chế hoặc nhãn hiệu được cấp, chủ sở hữu có quyền độc quyền khai thác sáng chế hoặc nhãn hiệu này trong một thời gian nhất định, thường là 20 năm với sáng chế. Điều này giúp các công ty giữ lợi thế độc quyền và bảo vệ thành quả sáng tạo của mình khỏi sự sao chép bất hợp pháp.

Ngoài ra, Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Hoa Kỳ (CBP) cũng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền SHTT bằng cách ngăn chặn các sản phẩm giả mạo hoặc vi phạm SHTT ngay tại biên giới. Hàng năm, CBP thu giữ hàng triệu đô la hàng giả, bảo vệ các doanh nghiệp Mỹ khỏi tác động tiêu cực từ hàng hóa vi phạm tràn vào thị trường. Sự phối hợp chặt chẽ giữa USPTO và CBP tạo ra một mạng lưới bảo vệ mạnh mẽ, giúp bảo vệ quyền lợi của doanh nghiệp Mỹ không chỉ trong nước mà còn ở thị trường quốc tế.

Về chiến lược bảo vệ quyền SHTT ở thị trường quốc tế, Mỹ không chỉ tập trung vào việc bảo vệ SHTT trong nước mà còn mở rộng quy mô này ra tầm quốc tế. Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) chịu trách nhiệm giám sát và bảo vệ quyền SHTT toàn cầu. USTR thường xuyên đưa ra báo cáo “Special 301 Report” – danh sách các quốc gia không tuân thủ đúng chuẩn mực bảo vệ SHTT, đồng thời cảnh báo hoặc đưa ra các biện pháp thương mại nếu các quốc gia này không cải thiện tình hình.

Các hiệp định thương mại do Mỹ ký kết cũng tích hợp chặt chẽ các điều khoản bảo vệ quyền SHTT. Các hiệp định như Hiệp định Mỹ-Mexico-Canada (USMCA) và Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) đều đặt ra tiêu chuẩn cao về bảo vệ SHTT, đảm bảo rằng các công ty Mỹ có thể hoạt động trong môi trường an toàn khi làm ăn ở nước ngoài. Đối với Mỹ, bảo vệ SHTT tại các quốc gia khác là một phần không thể thiếu của chiến lược kinh tế quốc tế, giúp bảo vệ lợi ích của các công ty Mỹ và thúc đẩy sự tuân thủ tiêu chuẩn SHTT toàn cầu.

Mỹ cũng là quốc gia chú trọng tăng cường thực thi SHTT trong nước qua các vụ kiện và án lệ. Tại Mỹ, các vụ kiện vi phạm quyền SHTT thường được xử lý tại tòa án liên bang. Các công ty Mỹ, từ các tập đoàn lớn đến các công ty nhỏ, thường xuyên khởi kiện nếu quyền SHTT của họ bị xâm phạm. Hệ thống tòa án Mỹ đã xây dựng một bộ án lệ phong phú về SHTT, không chỉ bảo vệ quyền lợi của doanh nghiệp mà còn tạo ra chuẩn mực pháp lý rõ ràng cho tất cả các bên. Những án lệ này tạo ra tiền lệ cho các vụ việc trong tương lai, giúp củng cố hệ thống bảo vệ quyền SHTT của Mỹ.

Một số vụ kiện nổi tiếng như Apple kiện Samsung hay Qualcomm kiện Apple về vi phạm bằng sáng chế đã không chỉ là những sự kiện pháp lý quan trọng mà còn là minh chứng rõ ràng cho tầm quan trọng của SHTT trong chiến lược kinh doanh của các công ty Mỹ. Những vụ kiện này nhấn mạnh rằng vi phạm quyền SHTT có thể dẫn đến hậu quả tài chính lớn và ảnh hưởng đến uy tín, tạo ra rào cản lớn cho các đối thủ cạnh tranh bất hợp pháp.

SHTT cũng được Mỹ coi là công cụ chiến lược trong ngoại giao và kinh tế. SHTT không chỉ là công cụ pháp lý bảo vệ các doanh nghiệp Mỹ mà còn là một phần của sức mạnh mềm của quốc gia này. Bằng việc thúc đẩy và bảo vệ các tiêu chuẩn cao về SHTT, Mỹ tạo nên một hình ảnh về một quốc gia tôn trọng và khuyến khích sự sáng tạo, đổi mới. Các công ty Mỹ, với những phát minh độc quyền và sản phẩm sáng tạo, chính là biểu tượng của sức mạnh công nghệ và văn hóa Mỹ trên toàn cầu.

Ngoài ra, bảo vệ quyền SHTT cũng giúp Mỹ duy trì an ninh kinh tế. Khi SHTT của các công ty được bảo vệ chắc chắn, họ có thể yên tâm đầu tư mạnh vào nghiên cứu và phát triển (R&D), từ đó mang đến những phát minh đột phá cho thị trường. Vi phạm quyền SHTT không chỉ gây thiệt hại kinh tế cho công ty mà còn làm suy giảm lòng tin vào hệ thống kinh tế, ảnh hưởng đến sự minh bạch và công bằng của thị trường. Do đó, bảo vệ quyền SHTT đồng nghĩa với việc duy trì sự ổn định và an toàn cho nền kinh tế Mỹ.

Hệ thống bảo vệ quyền SHTT của Mỹ còn tạo ra sự tin tưởng từ phía nhà đầu tư. Các nhà đầu tư biết rằng, khi đầu tư vào các công ty Mỹ, tài sản trí tuệ của những công ty này sẽ được bảo vệ vững chắc, giảm thiểu rủi ro từ cạnh tranh không lành mạnh. Điều này thúc đẩy sự đầu tư vào các công ty công nghệ và tạo điều kiện cho sự tăng trưởng bền vững. Những công ty như Apple, Nvidia hay Microsoft đều tận dụng lợi thế của quyền SHTT để thu hút vốn, mở rộng quy mô và tăng cường năng lực cạnh tranh.

Hệ thống bảo vệ quyền SHTT của Mỹ là một yếu tố không thể thiếu giúp quốc gia này duy trì vị thế dẫn đầu toàn cầu trong ngành công nghệ và sáng tạo. Không chỉ bảo vệ quyền lợi của các doanh nghiệp và nhà sáng tạo trong nước, Chính phủ Mỹ còn tích cực đẩy mạnh tiêu chuẩn SHTT trên toàn cầu, tạo ra một môi trường công bằng và an toàn cho các công ty Mỹ hoạt động. Bảo vệ quyền SHTT không chỉ là bệ đỡ cho sự phát triển của nền kinh tế tri thức Mỹ mà còn là công cụ chiến lược giúp quốc gia này khẳng định sức mạnh công nghệ, duy trì ảnh hưởng kinh tế và văn hóa trên trường quốc tế.

Tại Việt Nam, việc bảo vệ quyền SHTT đang ngày càng được chú trọng. Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách và quy định nhằm nâng cao hiệu quả thực thi quyền SHTT, đáp ứng yêu cầu mới của thực tiễn. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức cần vượt qua, như tình trạng hàng giả, hàng nhái và vi phạm bản quyền. Việc học hỏi từ mô hình bảo vệ SHTT của Mỹ có thể giúp Việt Nam hoàn thiện hệ thống pháp lý, nâng cao nhận thức và tăng cường thực thi quyền SHTT, góp phần thúc đẩy sáng tạo và phát triển kinh tế bền vững.