Mở Sa Đéc học đường
Cuối năm 1927, Châu Văn Liêm được Nguyễn Ngọc Ba là cán bộ của Kỳ bộ Thanh niên cách mạng đồng chí hội kết nạp vào tổ chức này, cùng một ngày với Ung Văn Khiêm tại Tấn Đức, Tân Mỹ, Chợ Mới (nay thuộc tỉnh An Giang) lúc đó Châu Văn Liêm mới 25 tuổi.
Không bao lâu sau đó, Châu Văn Liêm được bầu làm bí thư chi bộ Thanh niên cách mạng đồng chí hội tỉnh Long Xuyên. Dưới sự lãnh đạo của chi bộ đảng thanh niên cách mạng đồng chí hội ở Long Xuyên lúc đó đã hình thành nhiều tổ chức lợi dụng hình thức công khai nhằm tập hợp đông đảo quần chúng như hội thể thao Mỹ Long- Long Xuyên, hội nông dân, hội thợ mộc, hội dệt, nghiệp đoàn thợ bạc... cơ sở đầu mối để liên lạc với các nơi là tiệm may Phạm Hồng Thái.
Cuối năm 1928, Châu Văn Liêm cáo bệnh không dạy học ở Long Xuyên nữa để sang Sa Đéc (nay thuộc Đồng Tháp) để cùng ông Hai Định mở "Sa Đéc học đường". Cộng tác với Châu Văn Liêm ở trường có nhiều chiến sĩ thanh niên cách mạng đồng chí hội như Hà Huy Giáp, Nguyễn Kim Cương, cô giáo Đô, cô giáo Đức... Châu Văn Liêm không tham gia dạy học mà dùng Sa Đéc học đường làm cơ sở để hoạt động.
Một mình phải gánh vác nhiệm vụ trong kỳ bộ
Từ đó ông thoát ly gia đình bước vào hoạt động cách mạng chuyên nghiệp. Tháng 2/1929, Châu Văn Liêm rời Sa Đéc học đường lên Sài Gòn hoạt động. Tháng 4/1929 tổng bộ triệu tập Đại hội thanh niên cách mạng đồng chí hội cả nước.
Sau đó các đồng chí Châu Văn Liêm (bí danh Việt), Trần Văn Phòng (bí danh Công) và Phạm Văn Đồng được cử đi dự đại hội ở Hương Cảng. Đại hội đã thảo luận nhiều vấn đề, trong đó có bàn đến việc chuẩn bị thành lập Đảng Cộng sản thống nhất trong cả nước.
Tại đại hội, các đồng chí Châu Văn Liêm, Hồ Tùng Mậu, Nguyễn Sĩ Sách, Lê Hồng Sơn, Phạm Văn Đồng được bầu vào tổng bộ thanh niên cách mạng đồng chí hội. Anh em nhất trí bầu Châu Văn Liêm tham gia ban trù bị thành lập Đảng.
Ngày 17/9/1929, đồng chí Phạm Văn Đồng từ miền Trung vào tới Sài Gòn thì bị bọn Pháp bắt và sau đó nhiều cán bộ cốt cán như Tôn Đức Thắng, Nguyễn Kim Cương, Nguyễn Trung Nguyệt, Nguyễn Thị Nhỏ... cũng bị địch bắt. Châu Văn Liêm một mình phải gánh vác nhiệm vụ trong kỳ bộ.
Vào đầu tháng 8/1929, theo triệu tập của Châu Văn Liêm, khoảng 30 người đã tham dự hội nghị thành lập An Nam cộng sản đảng. Sau đó Châu Văn Liêm bí mật sang Hồng Công cùng các đồng chí Hồ Tùng Mậu, Lê Hồng Sơn, Lê Duy Điếm... thành lập một chi bộ An Nam cộng sản Đảng.
Cũng từ đấy dưới bí danh Việt, Châu Văn Liêm đã cùng Hồ Tùng Mậu (bí danh Lương) viết tiếp hai bức thư đề ngày 12/9/1929 và ngày 29/9/1929 gửi các đồng chí cộng sản ở Bắc Kỳ kêu gọi nhanh chóng thành lập ở Đông Dương một đảng Cộng sản chân chính và một hình thức giống nhau.
(còn nữa)