Xăm hình, từ một biểu tượng nổi loạn, giờ đây đã trở thành một hình thức nghệ thuật cơ thể phổ biến trên toàn thế giới. Ở Việt Nam, những năm gần đây, phong trào xăm hình phát triển mạnh mẽ trong giới trẻ, không chỉ như một cách thể hiện bản thân mà còn như một tuyên ngôn cá nhân.

Tuy nhiên, đi cùng với sự phát triển đó là một thực tế đáng báo động mực xăm chứa chất lạ, không rõ nguồn gốc, chưa được kiểm nghiệm đang được sử dụng tràn lan tại nhiều cơ sở xăm nghệ thuật. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng hình xăm mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ nghiêm trọng đối với sức khỏe người sử dụng.

Hình minh hoạ/ Nguồn Internet

Mực xăm, một “hợp chất hóa học” chờ được kiểm soát

Mực xăm tưởng như chỉ là loại mực thông thường, nhưng thực chất là một hỗn hợp hóa học phức tạp gồm: chất tạo màu (pigment), chất dung môi, chất bảo quản và các chất phụ gia khác. Theo các chuyên gia da liễu và y tế, phần lớn các thành phần này không được sản xuất với mục đích sử dụng trong cơ thể người, mà thường có nguồn gốc từ ngành công nghiệp sản xuất sơn, mực in, hoặc nhuộm vải.

Đáng lo ngại hơn, một số loại mực xăm giá rẻ, trôi nổi trên thị trường còn chứa những chất độc hại như:

Chì (Pb): Có thể gây rối loạn thần kinh, tổn thương gan và thận.

Thủy ngân (Hg): Là chất cực độc có thể gây tổn thương hệ thần kinh trung ương.

Cadmium: Chất gây ung thư được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cảnh báo.

Phthalates: Chất có thể ảnh hưởng đến hệ nội tiết và khả năng sinh sản.

Hợp chất thơm polycyclic (PAHs): Nhóm chất có nguy cơ gây ung thư cao.

Tác động đến sức khỏe

Phản ứng dị ứng và nhiễm trùng là hai trong số những biến chứng phổ biến nhất liên quan đến xăm hình. Một số người sau khi xăm xuất hiện các triệu chứng như ngứa rát, nổi mẩn đỏ, lở loét hoặc mưng mủ, đặc biệt với mực đỏ, mực xanh dương hoặc màu vàng – vốn thường chứa nhiều chất gây dị ứng. Tuy nhiên, hậu quả không dừng ở đó. Một số tác động nghiêm trọng hơn có thể bao gồm:

Viêm da tiếp xúc mạn tính: Gây ra các tổn thương lâu dài trên da, sạm màu, mất sắc tố.

Nhiễm trùng hệ thống: Khi thiết bị xăm không được vô trùng hoặc mực bị nhiễm khuẩn.

Ung thư da hoặc ung thư hạch bạch huyết: Do chất tạo màu và kim loại nặng tích tụ trong cơ thể, nhất là sau thời gian dài.

Tác động hệ miễn dịch: Khi cơ thể phản ứng với các dị nguyên trong mực xăm, tạo thành các u hạt (granuloma), sưng nề kéo dài.

Một nghiên cứu của Cơ quan Hóa chất Châu Âu (ECHA) đã chỉ ra rằng có tới 80% loại mực xăm trên thị trường chứa ít nhất một thành phần nguy hiểm cho sức khỏe, đặc biệt khi các chất này bị phân hủy dưới ánh sáng hoặc laser (trong quá trình xóa xăm), có thể tạo ra các dẫn xuất gây ung thư.

Người tiêu dùng, đặc biệt là giới trẻ thường bị thu hút bởi yếu tố “nghệ thuật”, “cái đẹp” hoặc “cá tính”, mà ít ai dành thời gian tìm hiểu về thành phần mực xăm, cũng như các tiêu chuẩn về an toàn da liễu. Họ dễ dàng tin tưởng vào lời quảng cáo như “mực Mỹ”, “mực organic”, “không gây kích ứng”, mà không biết rõ thực chất những sản phẩm đó có chứng nhận kiểm nghiệm nào không.

Cần gì để bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng?

Để hạn chế những rủi ro từ việc sử dụng mực xăm chứa chất lạ, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý nhà nước, ngành y tế, nghệ nhân xăm hình và người tiêu dùng.

Xây dựng quy chuẩn quốc gia về mực xăm: Bao gồm thành phần hóa học cho phép, ngưỡng an toàn, quy trình kiểm nghiệm mực nhập khẩu và sản xuất trong nước.

Đào tạo và cấp chứng chỉ hành nghề xăm: Đảm bảo nghệ nhân xăm có kiến thức cơ bản về da liễu, sát khuẩn và sử dụng mực đúng chuẩn.

Tăng cường thanh tra và xử lý các cơ sở xăm hoạt động chui hoặc sử dụng mực không rõ nguồn gốc.

Nâng cao nhận thức người tiêu dùng: khuyến khích tìm hiểu thông tin trước khi xăm, yêu cầu nơi xăm cung cấp chứng từ về nguồn gốc mực, và đến bác sĩ da liễu khi có dấu hiệu bất thường.

Xăm hình là một lựa chọn cá nhân, là sự thể hiện cá tính và nghệ thuật. Nhưng đằng sau những hình ảnh nghệ thuật đó có thể là cả một hệ lụy sức khỏe nếu chúng ta không đủ hiểu biết và cẩn trọng. Chất lạ trong mực xăm không phải là điều xa lạ mà là một nguy cơ đang hiện hữu trong từng giọt mực, từng hình xăm, từng quyết định bồng bột thiếu hiểu biết. Chỉ khi có đầy đủ thông tin, sự giám sát và trách nhiệm từ tất cả các bên, nghệ thuật xăm hình mới thật sự an toàn và được tôn vinh như điều nó đáng có.