Nguyên nhân gây bệnh béo phì chủ yếu là do cơ thể hấp thu tốt, chế độ dinh dưỡng cao, lượng ăn vào quá nhiều mà lại không chịu vận động. Năng lượng đưa vào nhiều mà không bị tiêu hao đi, do đó phần dư thừa sẽ chuyển hóa thành mỡ, tích tụ dưới da và phủ tạng gây ra béo phì.
Theo quan niệm của y học cổ truyền, bệnh béo phì chia ra làm 3 thể, tùy theo từng thể bệnh mà có chế độ dinh dưỡng hợp lý.
Thể tỳ vị nhiệt: Người béo mập, ăn rất khỏe, mặt đỏ, miệng khát, thích uống nước, nóng trong háo nhiệt, môi khô, lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng. Tiểu tiện đỏ, xẻn, đại tiện táo. Trường hợp này cần ăn những thức ăn mát, thanh đạm, thanh nhiệt, tả hỏa, tránh ăn thức ăn cay nóng, béo và ngọt.
Canh bí đao: Bí đao 500g, dầu lạc, gia vị. Bí đao gọt vỏ rửa sạch thái miếng vừa ăn, nấu thành canh cho gia vị, bột ngọt vừa đủ ăn với cơm hoặc ăn canh bí trừ bữa. Tuần 3 bữa canh.
Cháo bí đao: Bí đao thái lát mỏng nấu với gạo thành cháo, nêm gia vị đủ ăn, ăn vào bữa sáng. Tuần ăn 3 bữa.
Thể đàm thấp: Người béo phương phi, hay có đờm trắng lẫn bọt, hay bị ho, khạc nhổ bừa bãi, tức ngực khó thở, buồn nôn váng đầu, hay hồi hộp, ngủ kém, người mệt mỏi. Sắc mặt vàng, xệ, héo hon. Thể này cần ăn các thứ nhẹ, hành khí hóa đàm như:
Cháo trần bì: Gạo tẻ 50g, trần bì tán bột 10g. Nấu cháo gần chín cho bột trần bì vào đun sôi lên, cho thêm gia vị vừa đủ ăn bữa sáng. Tuần 3 bữa.
Cháo ý dĩ: Ý dĩ 50g, đường trắng hay vàng vừa đủ, hạnh nhân bỏ vỏ và tim 10g. Nấu ý dĩ cho gần chín cho hạnh nhân vào tiếp tục đun cho nhừ, nêm gia vị vừa đủ ăn bữa sáng. Ăn tuần 3 bữa sáng.
Thể khí hư: Người béo nhưng không chắc, mệt mỏi, hụt hơi, ra mồ hôi nhiều, ăn ngủ kém, bụng đầy ậm ạch, khó tiêu, hay tiểu đêm, chân tay lạnh. Nên ăn thức ăn ấm nóng, thực phẩm bổ tỳ vị, ích khí, hoạt huyết như:
Bánh phục linh: Bột phục linh, bột gạo số lượng bằng nhau, nhào bột, nặn bánh, rán vàng, ăn cả ngày.
Cháo cá chép: Cá chép 1 con, đậu đen 50g, gia vị, cho đỗ đen vào bụng cá ninh nhừ, nêm gia vị vừa đủ. Ăn sáng rất tốt, tuần 3 bữa.
BS Kim Lan (nguyên cán bộ Bệnh viện Châm cứu T.Ư)