75% đột quỵ là do huyết áp

Lý giải việc nắng nóng, nhiều người bị bệnh huyết áp đột quỵ, GS.TS Phạm Gia Khải, Chủ tịch Hội tim mạch Việt Nam cho biết, nắng nóng quá mức với thay đổi thời tiết đột ngột, có thể gây rối loạn các trung khu sinh tồn trong não.

Điều hòa thân nhiệt, hô hấp, nhịp tim, tri giác, điều hòa điện giải máu (mất nước, mất muối...). Đột quỵ có thể là một biến chứng từ các rối loạn trên, nhưng thường không phải là biểu hiện đầu tiên của nắng nóng quá mức mà do tăng, tụt huyết áp, xơ vữa mạch.

Từng có một thống kê trong nhiều năm cho thấy, tỷ lệ bệnh nhân tử vong do đột quỵ trong những tháng nắng nóng (tháng 6 – 7) cao so với các thời điểm khác trong năm. Nguyên nhân phổ biến nhất của đột quỵ là cơn tăng huyết áp, vữa xơ động mạch não và mảng vữa xơ bị nứt, gây xuất hiện cục máu đông, gây tắc động mạch não...

Đột qụy thường xuất hiện nhanh chóng, thường để lại di chứng liệt, có khi gây tử vong nếu tổn thương nặng ảnh hưởng tới các trung khu sinh tồn của não.

TS.BS Nguyễn Văn Tuấn, Chủ nhiệm Bộ môn Phục hồi chức năng, Bệnh viện Quân y 103 cho biết, thời tiết thay đổi đột ngột dễ làm biến động huyết áp, nhịp tim, thay đổi thành mạch, gây rối loạn huyết động. Đột quỵ có thể là một biến chứng từ các rối loạn trên, trong đó 75% là do tăng huyết áp nhưng cũng có nhiều trường hợp không rõ nguyên nhân.

Đặc biệt, tình trạng tai biến mạch máu não rất dễ xảy ra nếu người bệnh có sẵn bệnh lý tăng huyết áp, đái tháo đường hoặc rối loạn chuyển hóa lipid (tăng mỡ máu). Bệnh chủ yếu gặp ở người già, nhưng người trẻ cũng có thể mắc.

Đột quỵ do nắng oi, nóng là tình trạng tăng thân nhiệt gây đáp ứng viêm hệ thống dẫn tới tổn thương nhiều cơ quan trong cơ thể, trong đó tổn thương thần kinh là nổi bật. Đó là các rối loạn về thần kinh trung ương như run cơ, co giật và có thể hôn mê, tử vong.

Cách để bệnh huyết áp không sốc nhiệt, đột quỵ khi nắng nóng

Nguyên nhân trong mùa hè, sự bài tiết mồ hôi gia tăng, quá trình trao đổi chất của cơ thể cũng được đẩy mạnh. Cơ thể bị mất một lượng nước khá lớn sẽ khiến nồng độ máu giảm, độ kết dính trong máu tăng cao, dễ dẫn đến những bệnh lý có liên quan đến máu, làm tăng tỷ lệ nguy cơ cho tim và não.

Cũng giống như bệnh tim, người mắc bệnh tăng huyết áp trong mùa hè nếu ngủ không ngon giấc sẽ xuất hiện hiện tượng ban đêm huyết áp tăng làm hại tim mạch. Thời tiết nóng có thể làm giảm huyết áp ban ngày nhưng lại làm tăng huyết áp về đêm.

Mặt khác, nhiệt độ nóng bức khiến tim đập nhanh, huyết áp vì thế cũng tăng. Đây là trở ngại cho những người sẵn có bệnh tăng huyết áp. Người bị tăng huyết áp thường cảm thấy bứt rứt khó chịu, chóng mặt, nhức đầu. Nếu không kiểm soát huyết áp tốt và điều trị kịp thời dễ dẫn đến các biến chứng về tim mạch (đau tim, nhồi máu cơ tim...).

Đặc biệt, nắng nóng khiến người bệnh tăng huyết áp ngại vận động và thường xuyên ngồi trong phòng lạnh bật máy điều hòa với nhiệt độ thấp. Điều này đặc biệt nguy hiểm với người bệnh tăng huyết áp bởi vì khi mới từ ngoài trời nóng vào thì sự thay đổi nhiệt độ đột ngột từ nóng đến lạnh sẽ khiến cho những mạch máu vốn đang ở trạng thái giãn nở bình thường tức thời co lại, dẫn đến huyết áp tăng cao.

Ngược lại, nếu đang ở trong phòng lạnh trong một thời gian rồi lại đi ra ngay ngoài thời tiết nóng bức thì các mạch máu sẽ giãn nở, điều này khiến huyết áp không ổn định, dễ bị hạ đột ngột.

Kiểm soát tốt huyết áp và thay đổi thói quen để phòng tránh

Các chuyên gia cho biết, không phải nắng nóng gây nên đột quỵ, mà do nắng nóng, những người có yếu tố nguy cơ kiểm soát không tốt khiến đột quỵ gia tăng.

Theo đó, những người có các yếu tố nguy cơ như tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu, loạn nhịp tim, bệnh van tim, bệnh máu; những người hút thuốc lá, lạm dụng bia rượu, béo phì, thừa cân... khi gặp nắng nóng khó chịu, khó ăn, khó ngủ, quên uống thuốc, mệt mỏi không vận động, không kiểm soát tốt dễ xảy ra đột quỵ.

Để phòng tránh, những người bị bệnh huyết áp, tim mạch, đái tháo đường...cần theo dõi thời tiết và kiểm soát huyết áp chặt chẽ khi thời tiết thay đổi. Không nên đi ngoài nắng về vào luôn phòng điều hòa hoặc đang từ phòng điều hòa ra ngoài trời nắng.

Không nên ở trong phòng điều hòa quá lâu, nhiệt độ trong phòng chỉ nên chỉnh ở mức 26 độ. Trong phòng kín, không khí lưu thông kém, nếu ở lâu sẽ dễ bị những chứng bệnh do máy điều hòa gây ra như chóng mặt, tim đập nhanh.

Vì vậy, người bệnh nên ra ngoài trời vận động. Nên hoạt động nhẹ nhàng như: đi bộ hay tập dưỡng sinh vào những lúc trời mát như buổi sáng hoặc chiều tối. Nếu thấy người nôn nao khó chịu cần phải nghỉ ngơi, tránh sự gắng sức.

Trường hợp thấy các biểu hiện đột ngột như yếu nửa người; nói ngọng hoặc không nói được; tê bì hoặc liệt nửa mặt, nửa người; nhìn không rõ, đau đầu dữ dội, nôn mửa, có lúc thở nhanh dồn dập, có cơn ngừng thở ngắn hoặc hôn mê... thì cần nhanh chóng đưa đến bệnh nhân đến bệnh viện càng sớm càng tốt để bác sĩ xác định nguyên nhân và có hướng điều trị kịp thời hiệu quả.

Đặc biệt, nắng gay gắt nhất từ 12 – 16 giờ hàng ngày, thời điểm này đi đường, làm việc lâu ngoài nắng sẽ rất nguy hiểm, có thể gây nên tình trạng sốc nhiệt, trụy mạch, tổn thương não. Vì thế, cần hạn chế đến mức tối đa ra ngoài trời từ 11-15h.

Khi sử dụng điều hòa, cần chú ý không để mức nhiệt chênh lệch quá lớn so với ngoài trời, nhất là người có bệnh huyết áp, tim mạch.

Bên cạnh đó, cần bổ sung nước thường xuyên (khoảng 2 – 3 lít/ngày), kể cả khi không khát để đề phòng máu tăng đặc dẫn tới hình thành huyết khối.

Nên mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát, sáng màu, đeo kính râm và đội mũ rộng vành khi ra ngoài nắng. Có thể sử dụng thêm kem chống nắng có chỉ số 30 SPF trở lên.