Khí huyết không thông gây vẹo cổ

Vẹo cổ cấp là một chứng bệnh thường gặp. Bệnh biểu hiện sau một đêm ngủ dậy thấy đau vùng vai, gáy, cứng cổ gáy không quay, không cúi ngửa được đầu cổ. Đôi khi đau lan ra vai, đau lan lên vùng gáy chẩm. Muốn quay đầu cổ thì phải quay cả người.

Vẹo cổ cấp theo y học cổ truyền được mô tả trong chứng kiên thống, lạc chẩm... Bệnh do khí huyết không lưu thông, tắc trở kinh lạc dẫn đến đau (thống)... Nguyên nhân thường do trúng phong hàn hoặc do khi nằm gối đầu cao, nằm gối đầu ở một tư thế kéo dài, hoặc do gối quá cứng....Bệnh do trúng phong hàn gặp nhiều hơn.

Nếu do trúng phong hàn có biểu hiện: toàn thân hơi sợ lạnh, rêu lưỡi trắng, mạch phù. Phương pháp chữa: khu phong tán hàn, thông kinh hoạt lạc, chỉ thống. Kinh mạch lưu thông thì hết đau (thông thì bất thống), cúi ngửa quay đầu cổ trở lại bình thường.

Phương pháp chữa: 

Dùng dầu gió, dầu xoa, rượu xoa bóp: Xoa vùng vai gáy. Có thể lấy lá ngải cứu, lá cúc tần, lá lốt, có thể dùng một loại hoặc hai ba loại cũng được. Thái nhỏ sao nóng, trước khi lấy ra cho thêm một ly rượu trắng đảo đều rồi lấy ra dùng khăn vải gói lại, đem chườm, ấn vùng vai gáy. Cũng có thể dùng muối, cám gạo sao nóng gói lại chườm, ấn vùng vai gáy. Chú ý không để nóng quá gây bỏng.

Lá ngải cứu, cúc tần, lá lốt có thể dùng để chữa bệnh viêm cổ cấp. Ảnh minh họa.

Xoa bóp vùng vai gáy: dùng ngón cái, ngón trỏ bật cơ vai gáy.

Day bấm các huyệt vùng vai gáy: 

Huyệt huyền chung (huyệt tuyệt cốt): Từ đỉnh mắt cá ngoài đo lên 3 thốn ( bốn ngón tay 2,3,4,5 khép chặt lại là tương đương 3 thốn). Huyệt ở ngay lõm bờ sau xương mác.

Huyệt kiên tỉnh: Huyệt ở chính giữa vai, ấn bấm vào thấy tức. Nằm trên đường nối từ huyệt đại trùy đến đỉnh vai.

Huyệt thiên tông: Huyệt nằm dưới hố gai xương bả vai, hõm  giữa xương bả vai.

Huyệt phong trì: Huyệt ở chỗ trũng phía ngoài cơ thang, phía trong cơ ức đòn chũm. Hoặc lấy ngón tay vuốt dọc theo chân tóc từ sau tai ra sau thấy hõm trũng ngay chân tóc là huyệt. Hoặc sau mỏm chũm, bờ ngoài cơ gáy ngang với dái tai.

Huyệt lạc chẩm: Huyệt ở giữa khe xương bàn ngón trỏ và ngón giữa, ngang với huyệt trung trữ, bấm vào thấy đau tức.

Huyệt A thị: Ấn tìm có điểm đau nhất chính là huyệt.

Ngoài ra, có thể kết hợp dùng thêm bài thuốc Nam:

Bài 1: Nguyên liệu gồm: Quế chi 08g, kê huyết đằng 12g, bạch chỉ 8g, ý dĩ 12g, tang chi (cành dâu) 12g, uất kim 8g, sinh khương 4g, thiên niên kiện 8g. Liều lượng: Ngày một thang sắc uống.

Bài 2 (Bài cổ phương: Quên tý thang) gồm: khương hoạt 8g, đương quy vỹ: 12g, độc hoạt: 08g, trích thảo: 06g, xích thược: 12g, sinh khương: 4g, khương hoàng: 12g, đại táo:12g, hoàng kỳ chế: 16g. Liều lượng:  Ngày một thang sắc uống (hai lần/ ngày.
 

Để phòng bệnh vẹo cổ cấp khi nằm nên lựa chọn gối phù hợp, không nên gối đầu cao quá hoặc thấp quá. Cũng không nên gối đầu bằng gối cứng quá. Cần thay đổi tư thế nằm để thay đổi tư thế gối đầu. Hạn chế cho quạt thẳng vào vùng vai gáy. 

BS CK 2 Nguyễn Kim Hùng (Phó trưởng khoa Nội - Nhi đông y, Bệnh viện Hùng Vương, Hà Nội)