Theo Bộ GTVT, hiện nay đang xuất hiện tình trạng người dân xây dựng, cơi nới công trình, trồng cây trái phép, sử dụng đất không đúng mục đích thuộc phạm vi dự án cao tốc để trục lợi, gây phức tạp cho công tác giải phóng mặt bằng, ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện dự án.

Để đảm hoàn thành dự án theo đúng tiến độ đề ra, Bộ GTVT yêu cầu các địa phương tăng cường công tác quản lý Nhà nước về trật tự xây dựng trên địa bàn, thực hiện công tác giải phóng mặt bằng... 

12 tỉnh thành phố có cao tốc Bắc Nam đi qua gồm Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Cần Thơ, Hậu Giang, Bạc Liêu, Kiên Giang, Cà Mau.

Theo kế hoạch, dự kiến đến ngày khởi công dự án, các địa phương sẽ bàn giao khoảng 70% diện tích mặt bằng. Để đạt được mục tiêu, các địa phương cần phải triển khai rất nhiều công việc liên quan đến bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.

Bộ GTVT đề nghị UBND các tỉnh, thành phố sớm thành lập ban chỉ đạo bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; thành lập hội đồng giải phóng mặt bằng hoặc đơn vị đầu mối triển khai thực hiện các thủ tục liên quan đến công tác giải phóng mặt bằng; đồng thời chỉ đạo triển khai chỉ định đơn vị tư vấn (khảo sát, đo đạc, kiểm đếm, lập dự án đầu tư xây dựng các khu tái định cư...) để thực hiện ngay sau khi Bộ GTVT bàn giao hồ sơ thiết kế, cắm cọc giải phóng mặt bằng.

Trước đó, vướng mắc trong giải phóng mặt bằng là một trong những nguyên nhân chính khiến các dự án thành phần của cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2015 - 2020 bị chậm tiến độ.