Đoạn sông Krông Ana chảy qua địa bàn các huyện Lắk, Krông Ana, Cư Kuin và Krông Bông, dài khoảng 43 km. Trên đoạn sông này, UBND tỉnh Đắk Lắk cấp phép cho nhiều doanh nghiệp khai thác cát như Công ty TNHH Xây dựng Sông Núi, Công ty Cổ phần Đoàn Chính Nghĩa, Công ty Cổ phần Vật liệu Xây dựng Tây Nguyên, Công ty TNHH Hưng Vũ…

Trước tình trạng sạt lở nghiêm trọng, UBND tỉnh Đắk Lắk cắm biển cấm khai thác tại một số vị trí.

Thời gian qua, tình trạng khai thác cát làm sạt lở hai bên bờ sông. Cùng đó, nhiều vấn đề khác như tàu hết hạn đăng kiểm, xe không qua trạm cân, có dấu hiệu gây thất thu thuế.

Cấm vì gây sạt lở lớn

Những ngày cuối tháng 2 và đầu tháng 3 năm 2024, đi dọc sông Krông Ana từ Buôn Liêng (huyện Lắk) đến Ngọc Khuê Điền (huyện Krông Bông), PV Khoa học và Đời sống/Báo Tri thức và Cuộc sống ghi nhận lòng sông cạn nước, lộ hai bên bờ nham nhở, biến dạng và “phình to” hàng trăm mét. Các điểm sạt lở lấn sâu cuốn trôi đất, cây của người dân.

Ông T., người có đất dọc bờ sông, nói: “Tôi vào đây sinh sống và trồng trọt từ năm 1991. Ngày xưa, khúc sông này hẹp, giờ sạt lở rộng cả trăm mét. Đất nhà tôi cũng bị sạt lở nhiều lắm’’.

Theo ghi nhận thực tế, nhiều diện tích đất canh tác bị nước cuốn trôi, trơ trọi những gốc cà phê sát mép sông. Nhiều vườn điều bị khoét sâu, tạo ra vũng to hàng trăm mét vuông.

“Chỗ đó hơn 3 sào cà phê, chúng tôi bán hết cho đơn vị hút cát rồi. Chỗ bị sạt đó ngày xưa là con đường nhưng bây giờ không còn nữa”, ông M., người dân sống ở xã Yang Tao, huyện Lắk, chia sẻ.

Trước đó, Phó chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk Nguyễn Thiên Văn ký văn bản số 8022, về việc dừng hoạt động khai thác cát tại một vài vị trí trên sông Krông Ana đoạn bị sạt lở, của Công ty Cổ phần Đoàn Chính Nghĩa; Công ty Cổ phần Vật liệu Xây dựng Tây nguyên, trên địa bàn hai xã Yang Tao và Đắk Liêng, huyện Lắk.

Tàu hết hạn, xe né trạm cân

Khoản 2 Điều 42 Nghị Định số 158/2016/NĐ-CP ngày 29/11/2016 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Khoáng sản quy định các tổ chức, cá nhân khai thác khoáng sản phải lắp đặt trạm cân tại vị trí đưa khoáng sản nguyên khai ra khỏi khu vực khai thác; lắp đặt camera giám sát tại kho chứa để lưu trữ thông tin, số liệu liên quan.

Quy định này nhằm kiểm soát chặt chẽ sản lượng khoáng sản khai thác thực tế của các tổ chức, cá nhân. Ngăn chặn tình trạng khai báo sai thực tế sản lượng khoáng sản khai thác hàng tháng khi kê khai nộp thuế tài nguyên, phí bảo vệ môi trường của tổ chức, cá nhân khai thác khoáng sản, chống thất thu ngân sách Nhà nước.

Xe lấy cát không đi qua trạm cân tại bãi tập kết của Công ty TNHH Hưng Vũ.

Ngày 6/3, tại bãi tập kết cát của Công ty TNHH Hưng Vũ, PV ghi nhận 2 xe tải mang BKS 47C - 124.28 và 48C - 038.18 vào bãi tập kết lấy hàng, di chuyển ra khỏi bãi mà không qua trạm cân. Trong khi đó, tại bãi tập kết cát của Công ty Cổ phần Vật liệu Xây dựng Tây Nguyên, các xe vào lấy cát đi qua trạm cân nhưng không dừng cân tải trọng, lấy phiếu cân.

Với tình trạng trên, câu hỏi dư luận đặt ra là khối lượng khoáng sản đã khai thác là bao nhiêu? Công ty ghi chép, báo cáo cho cơ quan chức năng như thế nào?

Đại diện của Công ty TNHH Hưng Vũ cho biết: “Hiện tại, công ty có 4 tàu, trong đó 2 tàu mới gia hạn đăng kiểm, còn 2 tàu đang làm thủ tục. Từ trước Tết đến giờ nghỉ hoạt động, do nước cạn không đi được”.

Bên cạnh đó, theo tài liệu PV thu thập, các tàu được đăng kiểm là Hưng Vũ 01 và 03. Tuy nhiên, ngày 26/2, PV ghi nhận cho thấy tàu mang số hiệu Hưng Vũ 02 vẫn hoạt động.

Trao đổi về vấn đề này, đại diện Công ty TNHH Hưng Vũ lý giải, chỗ này, lúc tàu vào hay mắc cạn do hoạt động bơm thời gian trước đó bị trôi chảy cát từ bãi ra ngoài.

Trong khi đó, đại diện Công ty TNHH Xây dựng Sông Núi cho biết: “Công ty có 5 tàu, hết hạn từ năm ngoái và giờ đang gia hạn”.

Tàu hút cát Hưng Vũ 02 hoạt động trên sông Krông Ana.

Ông Mai Thành Nhơn - Phó Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Krông Bông, nói: “Do công tác kiểm tra không được thực hiện thường xuyên; nếu được thực hiện thường xuyên, kiểm tra mà phát hiện được, sẽ kiến nghị. Phòng ghi nhận một phần do thiếu sót của địa phương”.

Phóng viên đã liên hệ làm việc với Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Giao thông Vận tải Đắk Lắk, hai đơn vị này cho biết sẽ thông tin lại sau.