Không khí ô nhiễm nghiêm trọng

Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Nam Bộ cho biết, nguyên nhân gây nên hiện tượng thời tiết đặc biệt trong những ngày qua tại TPHCM do khu vực này liên tục tồn tại dãi hội tụ nhiệt đới. Dải hội tụ này đã gây mưa diện rộng, mưa bất kể thời điểm nào trong ngày. Mưa rải rác khiến trong không khí luôn có nhiều hơi nước tạo thành lớp mù giảm tầm nhìn, giống như mây ở tầng thấp. Đài dự báo bắt đầu từ ngày 23/9, sương mù, sẽ giảm. Tuy nhiên, thực tế dù nắng nhẹ vào buổi sớm nhưng từ trưa đến tối, TPHCM lại liên tục xuất hiện những cơn mưa rải rác, tình trạng sương mờ vẫn chưa có dấu hiệu thuyên giảm.

Theo bản đồ trực quan chỉ số chất lượng không khí, sau khi đạt “đỉnh” 175 vào ngày 20.9, chỉ số AQI trong 6 ngày tới tại TPHCM vẫn tiếp tục duy trì ở mức cao với mức cao nhất là 162 ngày hôm qua (23/9), ngày 24/9 là 140; ngày 25, 26/9 dao động trong khoảng 154 - 158. Chỉ giảm xuống 1 ngày vào thứ sáu 27/9 (89), không khí tiếp tục quay trở lại ô nhiễm nghiêm trọng vào thứ bảy 28/9 với AQI đo được là 149.

Trả lời báo chí về vấn đề này, TS Hồ Quốc Bằng, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu Ô nhiễm không khí và Biến đổi khí hậu - Viện Môi trường và Tài nguyên, Đại học Quốc gia TPHCM cho biết, ô nhiễm không khí tại TPHCM và phía Nam Việt Nam từ ngày 18/9 đến nay ở mức rất cao, ảnh hưởng đến sức khỏe người dân là do ba nguyên nhân chính: Nguyên nhân cháy rừng từ Indonesia, chất ô nhiễm bị gió thổi sang TPHCM và phía Nam Việt Nam; độ ẩm trong không khí cao (hiện nay mưa nhẹ nên độ ẩm rất cao 95 - 100%) và trong khí quyển có các hạt nhân ngưng kết để hơi nước bám vào nên xuất hiện sương mù.

“Ngoài ra, do trời không nắng nên không có đủ bức xạ làm nóng mặt đất, tạo ra lớp nghịch nhiệt, làm cho các khí ô nhiễm nằm lớp sát mặt đất không phát tán lên cao được, thế là người dân phải hít khí ô nhiễm này; do phát thải từ hoạt động giao thông, công nghiệp và sinh hoạt của người dân", ông Bằng cho biết thêm.

Sương mù bao trùm TPHCM trong ngày 21/9.

Cơ quan chuyên môn bị động

Hiện tượng sương mù bắt đầu diễn ra từ ngày 18/9 nhưng đến nay trên trang web của Sở TN-MT, Sở Y tế vẫn chưa có bất cứ bản tin thông báo nêu rõ nguyên nhân hay đưa ra những khuyến cáo về tình trạng “sương mù bẩn” này. Dù ô nhiễm không khí ở mức báo động, tình trạng sức khỏe của người dân bị đe dọa nghiêm trọng nhưng các cơ quan chuyên môn như Sở TN-MT, Sở Y tế TPHCM gần như hoàn toàn bị động.

Về vấn đề này, GS Phạm Ngọc Đăng, Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ thiên nhiên và Môi trường Việt Nam cảnh báo, bụi mịn PM2.5 có thể xâm nhập sâu vào phổi, gây nên tình trạng khó thở; đặc biệt nguy hiểm với những người mắc bệnh phổi, hen phế quản, nhiễm trùng đường hô hấp. Khi tiếp xúc lâu dài gây gia tăng tỷ lệ viêm phế quản mãn tính, giảm chức năng phổi và tăng tỷ lệ tử vong do ung thư phổi và bệnh tim. Ước tính rằng, PM2.5 tăng 10µg/m3 thì số bệnh nhân cấp cứu vì bệnh cao huyết áp sẽ tăng 8%, các bệnh về tim mạch cũng tăng lên. Do đó, những người có vấn đề về hô hấp và tim, trẻ em và người già nhạy cảm với bụi bẩn cần cẩn thận để đề phòng biến chứng. Đối với những người thường xuyên làm việc trong môi trường ngoài trời như cảnh sát giao thông còn có khả năng bị các triệu chứng hô hấp và suy giảm chức năng phổi như viêm xoang ở người lớn và bệnh hô hấp ở trẻ sơ sinh. Các bà mẹ tiếp xúc lâu ngày có thể bị sảy thai, sinh non, dị tật bẩm sinh và tử vong. Bụi PM2.5 còn được mệnh danh là "sát thủ âm thầm" bởi nó có thể thúc đẩy bệnh xơ gan và làm tăng nguy cơ mắc bệnh chuyển hóa và rối loạn chức năng gan. PM2.5 gây ra kháng insulin, viêm và góp phần vào sự phát triển của bệnh tiểu đường.

Được biết, Sở TN-MT TPHCM hiện quản lý 20 trạm quan trắc, đo đạc các thông số về chất lượng không khí, tiếng ồn, ô nhiễm môi trường... Từ năm 2007, Sở đã đặt 6 trạm quan trắc để đo bụi tại những vị trí ảnh hưởng do hoạt động của giao thông, gồm: Hàng Xanh, Đinh Tiên Hoàng - Điện Biên Phủ, Phú Lâm, An Sương, Gò Vấp, Huỳnh Tấn Phát - Nguyễn Văn Linh. Chỉ số quan trắc trong 10 năm qua cho thấy các chỉ số luôn vượt mức quy chuẩn. Trước tình trạng ô nhiễm không khí, khói bụi ngày càng tăng, đơn vị này cho biết đã đưa thông tin quan trắc môi trường ở TPHCM lên 48 bảng điện tử đặt trên nhiều tuyến đường, giúp người dân dễ dàng theo dõi chất lượng môi trường sống. Đồng thời, đăng tải lên website của ngành, qua điện thoại thông minh và thông qua nhiều kênh để người dân có thể theo dõi đa chiều, cùng giám sát môi trường với cơ quan chức năng. Tuy nhiên, đến ngày 23/9 (tức 5 ngày sau khi xảy ra hiện tượng mù trên địa bàn TPHCM) bà Nguyễn Thị Thanh Mỹ, Phó Giám đốc Sở TN-MT TPHCM, chỉ trả lời báo chí rất ngắn gọn ngắn gọn: “Hiện Sở đang tổng hợp thông tin, chưa đủ cơ sở để trả lời”.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ô nhiễm không khí gây nên 7 triệu ca tử vong sớm mỗi năm. Đây là một trong những nguyên nhân góp phần gây nên gánh nặng bệnh tật và tử vong hàng đầu của Việt Nam. Vấn đề sức khỏe thường gặp là những loại bệnh về đường hô hấp như viêm đường hô hấp cấp, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, ung thư phổi, hen, các bệnh tim mạch như đột quỵ, nhồi máu cơ tim.

Cũng theo WHO, năm 2016, Việt Nam có khoảng 34.232 ca tử vong sớm do ô nhiễm không khí. Trong đó có 11.189 ca đột quỵ; 3.845 ca viêm đường hô hấp dưới; 2.423 ca ung thư phổi, phế quản, khí quản; 10.741 ca thiếu máu tim cục bộ và 5.034 ca bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính.

Liên Hợp Quốc từng công bố 10 sự thật về ô nhiễm không khí, về tác động của con người đối với ô nhiễm không khí và mối liên hệ của nó với biến đổi khí hậu. Theo đó, cứ mỗi một giờ đồng hồ là lại có 800 ca tử vong do ô nhiễm không khí, hay 13 người mỗi phút, gấp ba lần tổng số người tử vong vì sốt rét, bệnh lao và AIDS mỗi năm.