Chứng tổng hợp thời mãn kinh

Mãn kinh (MK) là giai đoạn chuyển tiếp lần thứ 2 trong đời sống tình dục của người phụ nữ (lần thứ nhất ở tuổi dậy thì), xảy ra do buồng trứng ngưng hoạt động và ngưng điều tiết các nội tiết nữ, dẫn đến việc ngưng hành kinh hàng tháng và chấm dứt khả năng sinh sản của người phụ nữ. MK diễn tiến từ từ theo tuổi tác.

Mãn kinh là sự chấm dứt vĩnh viễn kinh nguyệt và buồng trứng ngưng rụng trứng vĩnh viễn ở phụ nữ trong độ tuổi 45-55 tuổi trở lên. Khi đó có sự thiếu hụt estrogen trầm trọng. Thời kỳ mãn kinh thường kéo dài 3-5 năm, từ lúc sắp hết kinh nguyệt với các dấu hiệu suy giảm chức năng buồng trứng, cho đến những năm đầu sau khi ngừng hẳn. Phụ nữ đến tuổi mãn kinh sớm là những người hút thuốc lá, uống rượu, chiếu tia xạ trị bệnh, bị rối loạn tự miễn, cắt tử cung nhưng còn chừa 2 buồng trứng…

Do sau khi mãn kinh, không thể tiếp tục rụng trứng theo chu kỳ, dẫn đến các triệu chứng như mất cân bằng hoóc môn, các cơ quan, mạch máu, nội tạng và rối loạn thần kinh thực vật. Qua một thời gian sau, hoóc môn trong cơ thể sẽ dần ổn định trở lại, những triệu chứng này sẽ tự động mất đi.

Chứng này thường được gọi là  chứng ‘tổng hợp thời mãn kinh’ vì nó gồm 3 biểu hiện lớn của:

1. Triệu chứng tinh thần như: mất ngủ, bồn chồn, tim đập nhanh…

2. Triệu chứng toàn thân: thể lực yếu, dễ mệt mỏi…

3. Triệu chứng rối loạn thần kinh thực vật: ù tai, chóng mặt, đau đầu, nghẹn họng, ra nhiều mồ hôi…

Các triệu chứng mãn kinh xảy ra đối với cơ thể khác nhau tùy theo mỗi người, có thể là một số triệu chứng nhẹ thoáng qua, hoặc mắc phải hàng loạt biến đổi tâm sinh lý, bao gồm: Tiểu nhiều lần, tiểu khó, tiểu gắt; Cảm giác nóng bừng mặt; Rối loạn giấc ngủ và đổ mồ hôi trộm ban đêm;  Hành kinh bất thường. Chu kỳ kinh nguyệt có thể dừng đột ngột, hoặc dần dần nhẹ đi hay nặng dần rồi ngưng. Chu kỳ kinh nguyệt không ổn định có thể là những dấu hiệu khởi đầu thời kỳ mãn kinh; Giảm khả năng sinh sản.

Thay đổi bề ngoài: Tóc khô, rụng, dễ gãy. Da khô, nhám, nhăn nheo do mất dần lớp mỡ dưới da. Tuyến vú trở nên mềm nhão, tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư vú, giọng nói bị ồ, lông chi mọc nhiều hơn. Có thể mọc ít lông ở cằm, môi trên, ngực và bụng.

Thay đổi về tính khí: tăng nhạy cảm hoặc dễ bị mất cân bằng trước những biến cố xúc cảm. Các yếu tố thúc đẩy khác gồm: stress, mất ngủ và các biến cố khác trong cuộc đời ở giai đoạn này như người chồng bệnh hoặc mất, các con trưởng thành rời khỏi gia đình, hoặc nghỉ việc, về hưu,…

Các biến đổi của âm đạo: Âm hộ, âm đạo bị teo dần làm người phụ nữ sợ giao hợp vì đau đớn. Hơn nữa, ở tuổi MK thường dễ mắc chứng loãng xương, xương dễ gãy.

Các huyệt giúp giảm triệu chứng tiền mãn kinh

Kích thích huyệt bài tiết hormone

Chứng rối loạn mãn kinh là do thần kinh giao cảm và bài tiết hormone trong cơ thể bị rối loạn gây ra, cho nên, kích thích huyệt có liên quan với bài tiết hormone, huyệt liên quan với cơ quan sinh dục và huyệt ổn định thần kinh là vô cùng quan trọng.

Đầu tiên kích thích huyệt Thận (giữa lằn chỉ thứ 1 ngón tay út). Phối hợp với Mệnh môn điểm (giữa lằn chỉ thứ 2 ngón tay út), Sinh dục khu (mặt trong bàn tay, 2 bên cổ tay mặt trong và ngoài, từ trong và ngoài nếp gấp dài lên khoảng 2 ngang ngón tay), Dương trì (giữa đường nếp gấp cổ tay hơi lệch về phía ngón út).

Ngoài ra, Tâm bào khu (giữa lòng bàn tay), huyệt Quan xung (mé ngoài gốc móng ngón tay 4) đều có tác dụng an định tinh thần và điều chỉnh thần kinh thực vật.

Hàng ngày, kích thích các huyệt trên, các triệu chứng sẽ giảm nhẹ. Ngón tay út có liên quan đến cơ quan sinh dục, kích thích ngón tay út bằng cách bẻ cong ngón út lên xuống cũng có tác dụng đề phòng được các chứng trạng của thời kỳ mãn kinh.

Đối với khu Tâm bào và khu Sinh dục, cần nhiều thời gian day ấn từ từ. Thận huyệt, Quan xung, Nhị gian cần làm 7 - 15 lần, còn khu Sinh dục, khu Tâm bào cần làm 10 - 20 lần.

Biểu hiện triệu chứng của tiền mãn kinh

Lương y Hoàng Duy Tân (Nguyên Phó chủ tịch Hội Đông Y Đồng Nai)